مقاله گزارشی مکتوب و منتشرشده از نتایج یک تحقیق در یک حوزه تخصصی است. چاپ و نشر یک مقاله است که باعث منتشر شدن نتایج تحقیق و پژوهش‌های جدید در حوزه‌های مختلف می‌شود. مقاله یک راه ارتباطی بین محققان در تمام دنیا است. دانشجویان برای نوشتن پایان‌نامه خود ابتدا باید چند مقاله در آن حوزه را بخوانند و سپس شروع به نوشتن پایان‌نامه کنند. زمانی‌که یک محقق می‌خواهد در مورد مسئله‌ای تحقیق کند بی‌شک خواندن تعداد زیادی مقاله در آن زمینه به او کمک خواهد کرد تا با دید بازتری تحقیق خود را شروع کند. همچنین مقاله‌ها دارای مشخصات محقق و آدرس ایمیل آن‌ها هستند. در نتیجه محققان می‌توانند از طریق همین اطلاعات با محقیقن دیگر که در حوزه پژوهشی مشابهی فعالیت می‌کنند ارتباط قرار نمایند و چه بسا در پروژه‌های مشترکی با یکدیگر همکاری نمایند.
مقاله‌ها دارای دسته‌بندی‌های زیادی هستند. ما در این مطلب انواع مقاله‌ها را در سه دسته‌بندی بررسی می‌کنیم. در بخش اول انواع مقالات را از نظر نوع پایگاه داده و مجله ای که قرار است در آن چاپ شود، در بخش دوم از نظر ساختاری و در بخش سوم از نظر محل انتشار مقاله بررسی می‌کنیم. قبل از اینکه به سراغ دسته‌بندی‌ها برویم به این نکته دقت کنید که مقاله‌هایی که در مجلات مختلف چاپ می‌شوند می‌توانند از نظر ساختار باهم متفاوت باشند. مثلاً برخی از مقالات بر اساس نوع متنی و ساختاری که دارند پژوهشی نام دارند و برخی برخی مروری. همچنین بر اساس مجله‌ای که قرار است مقاله در آن چاپ شود متفاوت هستند مثلاً اگر مقاله در دسته مجلات معتبر ISI چاپ شود به آن مقاله اصطلاحاً ISI می‌گویند. حال ساختار مقاله ISI می‌تواند مروری و یا پژوهشی باشد.
هر پژوهشگر می‌تواند با ارائه مقاله‌ای خوب از نظر علمی و کاری ارتقا پیدا کند. هر محقق و دانشجویی خواهان چاپ مقاله در مجلات با امتیاز بالا است. یکی از مهم‌ترین کارهای نوشتن مقاله این است که مجله‌ای با امتیاز بالا انتخاب شود و چرا که نوع مجله بر امتیاز یک مقاله تأثیر مستقیم دارد. مقاله‌ها از نظر مجله‌ای که قرار است در آن چاپ شوند به انواع مختلف تقسیم می‌شوند.
مقاله ISI به مقاله‌ای گفته می‌شود که در مجلات موجود در پایگاه تامسون رویترز نمایه و چاپ شده‌اند. ISI مخفف عبارت Institute for Scientific Information که معادل فارسی آن موسسه اطلاعات علمی است. این موسسه پایگاه اطلاعاتی است که ژورنال‌های دانشگاهی و علمی زیادی تحت پوشش آن هستند. این موسسه قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای دارد و هر مقاله‌ای مورد تائید در این مجله قرار نمی‌گیرد. میزان دقت و سخت‌گیری علمی در این مجله باعث شده که جایگاهی ویژه برای نشریات داشته باشد. اگر مقاله شما در چنین مجله‌ای تائید و چاپ شود نام این مقاله مانند ستاره‌ای درخشان در رزومه شما خواهد درخشید.
موسسه ISI دارای دو زیرمجموعه به نام WOK و WOS است. وظیفه مجموعه WOK منتشر کردن لیست مجلات ISI و تعیین ضریب اثر یا Impact Factor است که یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش کیفیت مقالات است. WOS مجموعه دیگر است که به نوعی زیرمجموعه WOK است. مجموعه WOS حدود 12 هزار مجله با بالاترین ضریب اثر را پوشش می‌دهد. با این توضیحات مجله‌های ISI به دودسته تقسیم می‌شوند. مجله‌های دارای ضریب تأثیر که JCR نام دارند و مجله‌های فاقد ضریب تأثیر که همان ISI گفته می‌شوند. مجله‌های JCR نسبت به مجله‌های فاقد ضریب از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. مقاله‌هایی در مجله JCR چاپ می‌شوند که نوآوری قابل‌توجه و کیفیت بالایی داشته باشند.
اسکوپوس (SCOPUS)
اسکوپوس پایگاه استنادی شناخته‌شده و معتبر در دنیا است که توسط ناشر معروف هلندی به نام الزویر در سال 2004 راه‌اندازی شد. مقاله‌ای که در این پایگاه ثبت شود مقاله اسکوپوس نام دارد؛ مانند مجله ISI که از شاخص‌هایی مانند ایمپکت فکتور برای رتبه‌بندی مجله‌های خود استفاده می‌کند این مجله نیز برای رتبه‌بندی مقاله‌ها از امتیاز چارک یا همان شاخص Q استفاده کرده و مقاله‌ها را مورد سنجش قرار می‌دهد. بالاترین رتبه در مجلات اسکوپوس Q1 و پایین‌ترین آن Q4 است.
مقاله ISC
ISC مخفف Islamic World Science Citation به معنای پایگاه استنادی علوم جهان اسلامی است. مقاله‌ای که در این مجله چاپ شود ISC نامیده می‌شود. مقاله‌ها در این پایگاه بر اساس معیارهای علمی اسلامی مورد سنجش قرار می‌گیرند و مخصوص پژوهشگران دنیای اسلام است. در واقع برای رشد علمی جامعه اسلامی و تعاملات بین آن‌ها این پایگاه راه‌اندازی شده است. بااینکه مقالات چاپ‌شده در این پایگاه یا همان مقاله‌های ISC از اعتبار خوبی برخوردار هستند اما این پایگاه از نظر رتبه در سومین مرتبه قرار دارد. به‌بیان‌دیگر مقاله‌های ISI و اسکوپوس از رتبه بالاتری برخوردار هستند.
مقالات پابمد یا PUBMED
پابمد یک پایگاه داده رایگان در حوزه علوم پزشکی، پیراپزشکی و رشته‌های مشابه است که توسط کتابخانه ملی پزشکی آمریکا راه‌اندازی شد. مدلاین بزرگ‌ترین زیرمجموعه آن محسوب می‌شود. مقاله پابمد اعتبار زیادی دارد و از نظر امتیاز اگر بخواهیم با مقاله‌های دیگر مقایسه کنیم باید بگوییم که مقاله پابمد با مقاله JCR تامسون رویترز و Q1 اسکوپوس برابری می‌کند. این پایگاه معمولاً خلاصه مقاله را نگه می‌دارد؛ و متن کامل مقاله را ندارد؛ اما اگر شما متن کامل مقاله را می‌خواهید باید به وب سایت ناشر یا همان پابمد سنترال PMC بروید و به لینک متن کامل مقاله دسترسی پیدا کنید.
مقاله‌ها از نظر نوع نگارش به سه دسته پژوهشی، مروری و گزارشی تقسیم می‌شوند که در زیر مختصری از هرکدام بیان کرده‌ایم.
مقاله مروری همان‌طور که از نامش پیداست نویسنده یک موضوع خاص را انتخاب می‌کند و تقریباً 100 مقاله اخیر در این زمینه را موردبررسی قرار می‌دهد و خلاصه‌ای از موضوع را تحت عنوان مقاله مروری ارائه می‌دهد. هدف یک پژوهشگر از نوشتن مقاله مروری این است که پژوهش‌ها را تحلیل کند تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کند و مشکلاتی که مانع از پیشبرد موضوع شده است را بررسی کند. مقاله مروری در نوشتن محدودیت دارد و تعداد کلمه نوشته‌شده بستگی به موضوع مقاله و ژورنالی که می‌خواهید در آن چاپ شود دارد ولی به‌طور معمول تعداد کلمات آن باید بین 8 تا 40 هزار کلمه نوشته شود. پس بهتر است نویسنده مقاله قبل از نوشتن مقاله با ویراستار مجله صحبت کرده و اطلاعات لازم را دریافت کند. بااینکه مقاله مروری جایگاه و امتیاز پایین‌تری نسبت به مقاله پژوهشی دارد اما بسیار کاربردی بوده و بسیار مورد استفاده دانشجویان و محققان قرار می‌گیرد.
مقاله پژوهشی نتیجه یک پژوهش و تحقیق علمی جدید و توسط خود نویسنده است. این مقاله‌ها در مورد موضوعاتی تحقیق می‌کنند که قبلاً روی آن‌ها کار نشده است. برای همین جدید بودن است که پژوهشگران همیشه مشتاق خواندن این مقاله‌ها هستند تا اطلاعات خود را به‌روز کنند. همچنین به خاطر جدید بودن موضوع و نتیجه برای چاپ در مجلات داخلی و خارجی شانس بیشتری دارند. بهتر است بگوییم دلیل اصلی به وجود آمدن ژورنال‌های علمی و دانشگاهی مقاله‌های پژوهشی است. در مقاله‌های پژوهشی باید از سرقت ادبی بپرهیزید یعنی نباید برای بالا بردن ارزش کار خود بزرگ‌نمایی کنید و تحقیقات قبلی را بی‌ارزش نشان دهید و اطلاعات و داده‌های خود را از آن‌جا گرفته و بنام خودتان ثبت کنید. برای پیشرفت علمی محققان باید تحقیقات پژوهشگران دیگر را بررسی کنند و از آن‌ها استفاده کنند. اما اگر بخواهند از منابع آن‌ها در مقاله خود استفاده کنند باید در قسمت منابع و رفرنس‌ها نام اثر را ذکر کنند.
این مقاله هم مثل مقاله مروری جایگاه پایین‌تری نسبت به مقاله پژوهشی دارد. در این مقاله قسمتی از داده‌های تحقیقات اصلی گرازش داده می‌شود تا نویسندگان نسخه کامل تحقیقات اصلی را بنویسند. مزیت این نوع مقاله‌ها کوتاه بودن آن است که برای محققان و دانشمندانی که کمبود وقت دارند مفید خواهد بود. ساختار این نوع مقاله تقریباً شبیه یک نامه است.
مقاله پژوهشی یا ژورنالی: مقاله‌های پژوهشی و ژورنالی با هدف چاپ در مجله‌های داخلی یا خارجی نوشته می‌شود به همین دلیل نگارش این مقاله‌ها به‌دقت زیادی نیاز دارد.
قاله کنفرانسی یا کنگره‌ای: مقاله کنفرانسی به‌صورت پوستر یا سخنرانی در ارائه‌ها کنفرانس‌ها و همایش‌ها ارائه می‌شود. از بین مقاله‌های کنفرانسی بهترین آن‌ها انتخاب می‌شود و به مجله‌های علمی ارسال می‌شود تا چاپ شوند.
ساختار کلی در مقاله‌ها یکی است اما تغییراتی که در ساختار آن ایجاد می‌شود بر اساس قوانین مجله‌ای است که می‌خواهید مقاله‌تان در آن چاپ شود. شما می‌توانید از طریق وب‌سایت نشریه و یا آخرین مقاله نشریه با ساختار نگارش مقاله آشنا شوید. ساختار به‌صورت زیر است:
توان علمی یک نویسنده با نوشتن عنوان خوب نشان داده می‌شود. اگر عنوان شما نامناسب باشد ارزش مقاله‌تان کم خواهد شد. عنوان باید کلی و کاملاً نشان‌دهنده و پوشش‌دهنده کلمات کلیدی متن اصلی باشد. گویا و رسا بوده و کلمات آن بین سه تا هشت کلمه باشد. عنوان نباید کلیشه‌ای باشد. در مقاله‌های علمی عنوان باید دور از ابهام و به‌صورت علمی باشد.
چکیده مقاله شما بسیار مهم است پژوهشگران و یا خوانندگان مقاله با خواندن چکیده مقاله تصمیم می‌گیرند که آیا مقاله ارزش گذاشتن زمان برای خواندن متن را دارد یا نه. چکیده‌نویسی بسیار کار سختی است و با نوشتن فرق دارد. یک نویسنده در چکیده مقاله خود هم به معرفی مقاله و هم معرفی خود می‌پردازد. این معرفی باید به‌گونه‌ای باشد که کامل و دقیق و جذاب باشد. چکیده باید بعد از انجام پژوهش نوشته شود چرا که تمام هدف‌ها، پرسش‌ها، روش‌ها، یافته‌ها و نتایج پژوهش در چکیده نوشته می‌شود. نباید در چکیده توضیح اضافی نوشته شود. مطالب چکیده باید به‌صورت گزارش نوشته شود و زبان آن هم به زبان خود پژوهشگر و با فعل گذشته نوشته شود. مجله‌ای که می‌خواهید مقاله‌تان را در آن چاپ کنید طول چکیده شما را مشخص می‌کند اما در حال کلی طول چکیده معمولاً بین 100 تا 150 کلمه است.
نوشتن یک مقدمه که یکی از بخش‌های اصلی مقاله علمی است اصول و قوانینی دارد. این‌طور نیست که مقدمه یک مقاله به‌صورت درهم و به‌دلخواه نوشته شود. هر پاراگراف باهدفی نوشته می‌شود. مقدمه یک نقشه راه برای خواندن مقاله است. برای پاسخ به سؤال خوانندگان که چرا پژوهش انجام‌شده و مسئله پژوهش چیست باید در مقدمه به جواب آن اشاره کرد. همچنین نویسنده باید چگونگی تهیه فرضیه تحقیق و ارتباط مطالعات قبلی با تحقیق خود را در این بخش ذکر کند. متن مقدمه باید روان و خلاصه باشد و حداکثر در دو صفحه نوشته شود. نویسنده در اولین خط مقدمه که دارای اهمیت زیادی است با بیان اهمیت و گستردگی موضوع مطالعه در خواننده انگیزه ایجاد می‌کند. در جمله اول مقدمه، نویسنده موضوع اصلی مطالعه خود را معرفی می‌کند. پاراگراف بعدی نوبت بررسی متون و هدف مطالعه است. در مقدمه نویسنده ابتدا مطالب را از جنبه‌های کلی شروع می‌کند و رفته‌رفته به قسمت‌های اختصاصی می‌پردازد و در آخر هدف و لزوم انجام مطالعه را می‌نویسد. بهترین جایی که نویسنده می‌تواند هدف مطالعه و برتری روش تحقیق را بیان کند پاراگراف آخر مقدمه است.
در این بخش روش کار با جزئیات کامل بیان می‌شود. روش کار پژوهش اعم از موضوع، زمان، مکان، نوع پژوهش، طرح آزمایش یا نمونه‌گیری، روش جمع‌آوری داده و روش تحلیل داده‌ها به طور کامل توضیح داده شود. این بخش باید به‌گونه‌ای نوشته شود که اگر خواننده بخواهد آزمایش موجود در تحقیق را انجام دهد؛ به‌راحتی به تمام اطلاعات آن دست یابد و انجام دهد.
در این بخش دستاوردهایی که از تحقیق حاصل شده است هم به‌صورت متنی و هم با استفاده از ابزارهای مختلف اعم از جدول، نمودار و شکل ارائه می‌شود. یک نویسنده ماهر نتایج را به‌صورت واضح گزارش می‌دهد. جداول و نمودارها باید به‌تنهایی گویای نتایج باشد به‌طوری خواننده جهت درک بهتر نیاز به مراجعه مکرر به متن مقاله نداشته باشد نگارش بخش نتایج باید مستقیم باشد و نباید با زبان غیرمستقیم و مبهم صحبت شود.
این بخش آخرین بخش از نوشته‌های نویسنده است. برخی از مقالات این بخش را جدا می‌نویسند یعنی ابتدا نتیجه‌گیری و سپس بحث نوشته می‌شود و برخی یکجا می‌نویسند. نوشتن این قسمت کار سختی است و برخی از نویسندگان در نوشتن آن کوتاهی می‌کنند درحالی‌که داوران در مجلات معتبر بعد از خواندن چکیده به سراغ بحث و نتیجه‌گیری می‌روند و اگر این قسمت به‌صورت حرفه‌ای نوشته نشود مقاله ازنظر آن‌ها رد خواهد شد. در حالت کلی در این بخش نویسنده به هریک از نتایج اشاره و چرایی یافته‌ها را با توضیح و شواهد استدلال می‌کند. نویسنده در قسمت بحث دو چیز را در حالت کلی بیان می‌کند:
اول اینکه بر جدید بودن و مهم بودن یافته‌های مقاله تأکید می‌کند.
دوم اینکه نتیجه مقاله را با پژوهش‌های پیشین مقایسه می‌کند. در این مقایسه نویسنده نتایج مغایر با تحقیق خود را حذف نمی‌کند بلکه خواننده را متقاعد می‌کند که حق با این مقاله است.
منابعی که نویسنده در متن مقاله خود به آن‌ها استناد کرده به‌صورت فهرست‌وار در این بخش نوشته می‌شود. برای نوشتن آدرس هر منبع، استاندار خاصی وجود دارد. هر مجله دستورالعمل نگارشی مخصوص به خود را دارد که باید در نوشتن منابع از آن پیروی کرد. رفرنس‌دهی مرحله سختی است خصوصاً برای مقاله‌های ISI که قوانین خاص خود را دارند. نرم‌افزارهایی مثل مندلی و اندنوت می‌توانند در رفرنس‌دهی کمک‌کننده باشند.
برای جلب توجه داوران مجلات عنوان جذاب بیشترین تأثیر را دارد.
در انتخاب اسکوپ مجله دقت کنید که باید با موضوع مقاله شما مطابقت داشته باشد.
شما باید برای انتخاب مجله به کیفیت مقاله خود نگاه کنید اگر کیفیت مقاله شما پایین باشد بی‌شک در مجله ISI رد می‌شود.
اگر می‌خواهید مقاله خود را در ژورنال‌ها و مجلات خارجی چاپ کنید نیاز به ترجمه دارید برای این کار باید از یک مترجم متخصص و ماهر استفاده کنید که کیفیت متنتان را حفظ کند.
هر مجله فرمت خاص خود را دارد و مقاله شما باید قبل از ارسال به مجله به فرمت آن مجله تبدیل شود. این تغییر فرمت و ویرایش نیاز به کمک گرفتن از متخصص دارد.
ویرایش مقاله همانند نوشتن آن بسیار مهم است هرچقدر مقاله شما پربار و کامل باشد اما درست ویرایش نشود امکان ریجکت شدن وجود دارد. برای ویرایش مقاله باید از متخصص ویراستار کمک بگیرید و اگر مقاله شما ترجمه شود باید از ویرایش نیتیو استفاده کنید.
اگر بتوانید یک کاور لتر به همراه مقاله به سردبیر مجله بفرستید تأثیرگذار خواهد بود. کاور لتر cover letter نامه‌ای است که همراه مقاله برای ارسال به مجله نوشته می‌شود و کاور لتر باهدف ارائه توضیح مختصر و جامع درباره مقاله و تأکید بر خاص بودن مقاله نوشته می‌شود.
قبل از ارسال مقاله آن را کاملاً سازمان‌دهی کنید و تمام بخش و موارد را بررسی کنید.
یکی از علت‌های ریجکت مقاله وجود تشابهات ادبی یا همان سرقت ادبی است چه به‌صورت عمدی و چه ناخواسته باشد. قبل از ارسال مقاله حتماً این مورد را بررسی کنید.
در آخر یک‌بار دیگر خواسته‌های داوران مجله‌ای که می‌خواهید مقاله‌تان را ارسال کنید بخوانید و مسائل بسیار جزئی را نیز بررسی کنید
شبکه مترجمین اشراق با دارا بودن متخصصین در زمینه ترجمه، ویراستاری و فرمت‌بندی مقالات به شما در ترجمه و ویرایش هرچه بهتر مقالات فارسی و انگلیسی و فرمت بندی آن‌ها طبق اصول مجله مورد نظر کمک می‌کند. برای ثبت سفارش خود به لین زیر مراجعه فرمائید.
