نحوه رفرنس دهی در متون به چه صورت می باشد؟

تعریف رفرنس

رفرنسها یا ارجاعات اساسا اعتبار یک متن علمی پژوهشی تلقی می شوند. این ارجاعات هستند که دقت و صحت داده ها و استدالاها را ثابت می کنند. و همچنین نشان می دهد که از داده ها و اطلاعات آن منابع استفاده شده است. بنابراین رفرنس دهی از جمله موارد مهم یک متن یا مقاله علمی به شمار می آیند. زیرا به واسطه آنها نحوه استفاده از تحقیق و پژوهش های دیگران به نمایش گذاشته می شود.
رفرنس دهی در متن نیز روش بخصوصی را می طلبد. بنابراین باید در نظر داشت که حین ارجاع دادن به این نکته توجه داشته باشیم که چه چیزی را باید ارجاع دهیم. و چه چیزی باید مستند گردد.

چه مواردی در مقاله مستند می شوند؟

• امانتداری از موارد رفرنس دهی به شمار می آید. لذا باید تفکر ها و اندیشه های اشخاصی که قبلا در ان حوزه فعالیت داشته اند و در متن بکار گرفته شده است با ذکر ماخذ نشان داده شود.

• همخوانی افکار و اندیشه های اشخاص دیگر نیز باید با ذکر منبع مشخص شوند.

• اگر از روشها و نظریه ها و یافته های اشخاص دیگر در متن مذکور بحث شود، منبع اصلی را جهت کسب اطلاعات بیشتر خواننده ذکر کنید. مراجعه به متن مبدا به بهتر فهمیدن متن شما و همچنین کسب اطلاعات بیشتر کمک شایانی می کند.

• هر عبارت و یا نقل قول و متنی که بصورت مستقیم در متن بکار می رود، متن مرجع آن مشخص شود.

شایان توجه است که اطلاعات عمومی که در متن مورد استفاده قرار می گیرند نیازی به مستند سازی نیستند. ارجاعات(رفرنس دهی) زمانی مورد توجه قرار می گیرند که خواننده نیاز به کسب اطلاعات بیشتردر آن مورد داشته باشد. و نویسنده نیازی به بیان کردن تمامی آن مطالب نمی بیند. و یا محقق به اصل اثر دسترسی نداشته باشد. لذا باید حتما مشخص شود که این مطلب ازیک منبع دست دوم برداشته شده است.

نحوه رفرنس دهی (ارجاع) در متن

زمانی که حین نوشتن مقاله مطلبی از یک مجله، کتاب، و غیره به صورت غیر مستقیم یا مستقیم آورده شود باید بعد از بازگو کردن مطلب حتما آنرا مستند کرد.
لازم به توضیح است که حین مستند سازی نیازی به نوشتن القابی نظیر، آقا، خانم، پروفسور، دکتر و ... نیست مگر در مواقعی که این القاب جز اسم آن شخص باشد.

یک اثر، یک مولف

متن داخل پارانتز آورده می شود. به ترتیب نام مولف، تاریخ انتشار، شماره صفحه آورده می شود. سپس نقطه گذاشته می شود.به عنوان مثال( حسنعلی زاده، 1370، ص 40)

یک اثر با بیش از یک مولف

اگر دو یا سه مولف برای تالیف باشد. نامشان به ترتیب ذکر شده در اثر به همراه سال انتشار و شماره صفحه می آید. اما اگر اثر بیش از سه مولف داشته باشد نام اولین مولف نوشته می شود و بعد عبارت و همکاران نوشته می شود و بعد سال انتشار و نهایتا شماره صفحه می آید. ( مسعودی، عبادی و حسنی، 1380، ص 45) ویا ( اسماعیلی و همکاران، 1375، ص 70)

آثار با نام سازمانها و نهادها

زمانی که اثری به نام انجمن، موسسات، شرکتها، ادارات منتشر می شود، حین رفرنس دهی به جای نام مولف، اسم شرکت یا سازمان مستند می شود. ( فرهنگسرا، 1385، ص 85)

یک مولف و دو یا چند اثر

زمانی که به دو یا بیش از چند اثر اشاره می شود، همه آثار داخل پارانتز به ترتیب تاریخ انتشار قرار می گیرند. و اگر چندین اثر یک مولف در یک سال منتشر شده باشد آثار ایشان با حروف الفبا از هم متمایز می شوند. به عنوان مثال: (ورلیاس، 1970، ص 25؛ 1978، ص 20؛ 1980، ص 51) ویا (حامدی، 1375الف، ص22؛ 1375ب، ص 16).

زیرنویس یا پاورقی توضیحی

اگر اصطلاح و یا عبارتی نیاز به توضیح زیاد داشت معمولا سعی می شود تا در پاورقی توضیح داده شود تا انسجام متن از بین نرود. بنابراین نحوه نوشتن و یا توضیح در پاورقی بدین صورت است که روی عبارت در متن شماره ای قرار داده می شود سپس با ذکر همان شماره آنرا توضیح داده می شود. فقط به خاطر داشته باشید که نباید مطالب داخل متن دوباره تکرار شوند و فقط مطالب را توضیح مختصر داد. اما توضیحات باید روشن و کافی باشند.
نکته دیگری که باید به آن توجه شود اینست که حین ترجمه متون، تمام پاورقی ها باید ترجمه شوند و اگر مطلبی را مترجم می خواهد حین ترجمه توضیح دهد می تواند آن را در پاورقی بیاورد ولی باید کلمه مترجم را بنویسد تا از بقیه مطالب جدا شود.

معادل ها

کلمات زبانهای خارجی باید در متن به زبان فارسی نوشته شوند و اگر نیاز است که در متن باشد حالت نوشتاری آنها به زبان خارجی در پاورقی آورده شود. البته فقط اسامی و اصطلاحات آنگونه نوشته می شوند.
شایان ذکر است که حین پاورقی کردن و رفرنس دهی معادلها، باید توجه کرد که فقط یکبار آن عبارت در طول متن اگر چه مقاله، کتاب و... باشد استناد شود. و همچنین همه معادلها بصورت یکنواخت نوشته شوند. و اگر معادل دیگری از زبانهای مختلف وجود دارد حتما توضیحی در رابطه با آنها داده شود.
در بیان کردن اسم افراد، اول اسم بزرگ، بعد حرف اول اسم کوچک با حرف بزرگ نوشته می شود.

رفرنس دهی در منابع

حین نوشتن مقاله محقق از منابع و مراجعی استفاده می کند. که در پایان آن مقاله باید به ترتیب حروف الفبای فارسی، انگلیسی و یا عربی آورده شود. علت آن ایسنت که فهرست تمامی مراجع استفاده شده- که به آنها استناد شده است- به ترتیب ذکر شده نوشته شود.

هدف از نوشتن منابع چیست؟

• احترام به حقوق دیگران و سایر نویسندگان و مولفان

• سهولت دستیابی مراجع استفاده شده

• نشان دادن تلاش محقق و پژوهشگر و اینکه محقق به چه میزان در بررسی ها و تحقیق جهت ارائه متن خوب تلاش کرده است.

نحوه بیان کردن منبع

1. نام مولف یا مولفان

2. تاریخ انتشار

3. عنوان اثر

4. نام شهر

5. نام ناشر

نحوه رفرنس دهی به کتاب

تمامی اطلاعات مهم و ضروری که در بالا به آنها اشاره شد در ارجاع کتاب با یک مولف ذکر می شود. در صورتی که اثر تجدید چاپ شده باشد بعد از بیان کردن عنوان کتاب، شماره چاپ آن بیان می شود.
در زبان انگلیسی برای رفرنس دهی چاپ جدیدی که ویرایش شده است، با علامت ای دی همراه با شماره آن در داخل پارانتز ذکر می شود. و در ارجاع منبع های دو مولفه و یا بیشتر، اسامی مولفان به ترتیب نام ذکر شده در کتاب، ذکر می شود. بین نام و نام خانوادگی آنها ویرگول و بین اسامی مولفان نقطه ویرگول می آید. به عنوان مثال(کاظم ، علی ؛ شعبانی ، حسن . (1356) . اسم کتاب . محل نشر: انتشارات) یا (حسن ، علی ؛ شعبانی ، حسن ؛ ملکی، حسن . (1374) . اسم کتاب . محل نشر : انتشارات )
برای معرفی کتابهایی که ترجمه شده اند، بعد از بیان کردن نام مولف و تاریخ، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذکر می شود. و برای نوشته هایی که تاریخ نشر آنها مشخص نیست داخل پارانتز علامت سوال را به جای نام شخص ذکر می کنند. به عنوان مثال (جوزف ، رالف . (2006) . اصول برنامه ریزی . ( ترجمه مسعود تقی پور) . تهران : انتشارات جام جم.
اگر کتابی با نام سازمانی چاپ شده است به جای نام محقق، نام نویسنده ذکر می شود.
گاهی ممکن است که کتابهایی، مجموعه مقالاتی باشد که توسط اشخاص دیگری نوشته شده اند و یا کتابی است که توسط مولف ویراستاری شده است.

نحوه رفرنس دهی به منابع اینترنتی

نقل از منابع اینترنتی از جمله منابع ارجاعی است که اخیرا بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. و نحوه بیان کردن آن (عسگری،1988 ،ترجمه مقصودی ،1390)

نحوه رفرنس دهی به کنفرانسها، سمینارها و گزارش ها

و برای همایش های بین المللی نقش بهداشت و روان در دین (1390).

چکیده مقالات بین المللی نقش دین در بهداشت و روان، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران

برای ارائه گزارش ها و همایش ها باید به شکل زیر عمل کرد.

(مقصودی، 1364، 17ص)

نحوه رفرنس دهی به فرهنگنامه و دائره المعارف

در این نوع، اول نام سرپرست آورده شده و بعد اطلاعات ضروری همانند کتاب به ترتیب آورده می شود. رفرنس دهی به روش APA نیز به شرح ذیل است.
نام نویسنده، حرف اول اسم کوچک نویسنده. (سال انتشار). عنوان مدخل. در عنوان دایره المعارف، (جلد ...، صفحات ...). شهر، محل ایالت انتشار: ناشر.
مثال: ورلیاس، س.، و جونز، ب. د. (2014). بنای یاد بود. در دایره المعارف تاریخ محلی. (صص364-363). لنهام، م. د: انتشارات آلتامیرا

نحوه رفرنس دهی به یک روزنامه

برای بیان کردن مقاله‏ هايي كه در روزنامه ها و خبرنامه ها به چاپ رسیده، يا نقل قول هایی كه از متن سخنراني افراد در يک روزنامه آورده مي‏شود، مانند رفرنس دهی مقاله در مجله، تمام اطلاعات ضروری ذکر شده و بعد سال انتشار، روز و ماه، نام روزنامه و شماره صفحه را بیان می شود. و ارجاع دهی به سبک APA به شرح ذیل است.
نام خانوادگی نویسنده، حرف اول اسم کوچک نویسنده، (سال ، ماه چاپ). عنوان مقاله، عنوان مجله. صفحات XX-XX

مثال: فاطمی، ص. (1361ف 12 خرداد). مدیریت زمان. مجله بازرگان. صفحات 26-20

نحوه رفرنس دهی به پایان نامه و رساله ها

در رفرنس دهی پایان نامه و رساله، بعد از عنوان، بايد بیان شود كه آن منبع رساله دكترا یا پايان‏نامه كارشناسي ارشد و به صورت چاپ نشده است؛ و بعد بايد نام دانشگاهي را كه ملف در آن فارغ ‏التحصيل شده ‏است ذکر شود. و رفرنس دهی به روش APA از پایانامه به شرح ذیل است.
مسعودی ، سید محمد صادق . (۱۳۸9) . اسم پایان نامه. پایان نامه کارشناسی ارشد یا کارشناسی. اسم دانشگاه .