ویراستاری حرفه‌ای به چه صورت انجام می‌شود؟
ویراستاری، بررسی دقیق یک متن برای برطرف کردن ایرادهای دستوری، نگارشی، گرامری و تخصصی متن است. هر متنی برای اینکه جان بگیرد و نظر خواننده را به خود جلب کند نیاز به ویرایش دارد. برطرف کردن ایرادات نگارشی و گرامری و نقطه گذاری از جمله مواردی است که باید در هر متنی بعد از نگارش آن انجام شود.
ویراستاری، احیای یک نوشته و هویت بخشی به آن است. تمامی متون نوشته شده در هر سطحی بدون ویرایش، سند یا مدرکی بی ارزش می باشند. بنابراین ویراستاری امری ضروری و مهم در ثبت متون در نشریات یا بستر های دیگر می باشد که به معنای تهیه نهایی متن است. برای آگاهی از نحوه ویراستاری حرفه ای و اهمیت آن در ادامه مطالب با ما همراه باشید.
ویراستاری چیست؟
هر نوشته‌ای باید از جهات گوناگون محتوا، زبان، دقت، نظم، آراستگی، رعایت علایم نگارشی، رعایت نکات دستوری و املایی و نگارشی بازبینی شود. بازبینی نوشته ویرایش نام دارد. ویرایش باید پس از نگارش صورت بگیرد؛ زیرا به هنگام نگارش نویسنده از حالت طبیعی و عادی خود جدا شده و بیشتر به تفکّر، خلاقیّت و آفرینش توجّه می‌کند. پس از این مرحله باید نوشته از جهات گوناگون اصلاح و ویرایش شود. ویراستاری نوعی هنر نویسندگی است، زیرا ویراستار با مهارت خود در نگارش و تسلطی که بر متون و دستور زبان دارد، می تواند هر نوشته ای را مرتب کرده و خطاهای آن را تصحیح و به آن نظم دهد. به بیان دیگر، ویرایش شامل بررسی و بازبینی دقیق یک سند کتبی است.
ویراستار کیست؟
شخصی که مقالات و متون را از ابعاد مختلف بررسی و ویرایش می‌کند، ویراستار است. ویراستاران دارای دانش و مهارت در حوزه ویرایش هستند و اطلاعات تازه و دست اولی درباره آخرین تغییرات واژه‌ها، قواعد و… دارند. آنها از اطلاعیه‌ها و قواعدی که فرهنگستان زبان فارسی مطرح می‌کند، باخبرند و براساس تجربه‌ای که دارند، دست به ویراستاری مقاله فارسی یا هر متن دیگری می‌زنند. ویراستاران در دنیای محتوا حضور بسیار اثرگذاری دارند. شغل این افراد خیلی مهم است و حساسیت‌های زیادی دارد. ویراستار متخصص باید ضمن حفظ روح هر اثر و توجهی که به نیت‌های نویسنده دارد، دست به اصلاح آن به گونه‌ای بزند که خدشه‌ای در مفهوم و محتوا رخ ندهد.
انواع ویرایش کدامند؟
هر نوشته می‌بایست از لحاظ زبانی و ساختاری، فنی و تخصصی مورد بررسی قرار گرفته، بازبینی و ویرایش شود. پس از نگارش هر متن توسط نویسنده یا ترجمه آن توسط مترجم، باید سفارش ویراستاری داده شود تا متن را بر طبق تجربیات و دانش یک ویراستار متخصص و حرفه ای پالایش شود. ویرایش را می توان در حالت کلی به سه قسم تقسیم بندی کرد:
ویرایش فنی
ویرایش فنی نوعی از ویراستاری است که در آن به شکل و ظاهر نوشته‌ها دقت می‌شود. یعنی پاراگراف‌بندی‌ها، رعایت رسم‌الخط صحیح کلمات و هر آنچه که انسجام ظاهری نوشته‌ها و مقالات فارسی را بهبود می‌بخشد در دسته ویرایش فنی یا ظاهری قرار می گیرد.
ویرایش محتوایی
ویرایش محتوایی هم نوع بسیار مهمی از ویراستاری است که طی آن، محتوا و مفاهیم استفاده‌شده در متون و مقاله بررسی می‌شوند. در این نوع از محتوا، ویراستار متخصص باید به محتوای تخصصی به کار رفته در متن اشراف داشته باشد تا ببیند که آیا مفاهیم درست استفاده شده‌اند، نقصی از نظر انتقال پیام وجود ندارد و در کل، تمام چیزهایی را بررسی کند که نشان می‌دهند محتوا و موضوع به خوبی و درستی نوشته شده است.
ویرایش دستوری و زبانی
ویرایش دستوری و زبانی هم به مقوله رعایت دستور زبان و قواعد زبان فارسی در ویراستاری متون می‌پردازد. ویراستار باید تلاش کند تا تمام نکات دستوری مرتبط با فعل‌ها، اسم‌ها، صفت‌ها، قیدها و هر سرفصل دیگری از دستور زبان فارسی در متن به‌درستی استفاده شده باشد.
نوشته را از چه جهات و در چه مرحله ای باید ویرایش کرد؟ |
|---|
هر نوشته‌ای باید از جهات گوناگون محتوا، زبان، دقت، نظم، آراستگی، رعایت علایم نگارشی، رعایت نکات دستوری و املایی و نگارشی بازبینی شود. ویرایش باید پس از نگارش صورت بگیرد؛ زیرا به هنگام نگارش نویسنده از حالت طبیعی و عادی خود جدا شده و بیشتر به تفکّر، خلاقیّت و آفرینش توجّه می‌کند. پس از این مرحله باید نوشته از جهات گوناگون و اصلاح و ویرایش شود. |
اهمیت علائم نگارشی در ویرایش
هر نوشته‌ای فاقد نشانه‌های سجاوندی باشد؛ به دشواری خوانده می‌شود و قدرت ایجاد ارتباط با خواننده را از دست می‌دهد. نوشته بدون ویرایش ممکن است به چند شکل متفاوت خوانده شود. در نوشتار به دلیل آن‌که مکث و تکیه و آهنگ را نمی‌توان با حروف الفبا منعکس کرد، از نشانه‌های سجاوندی استفاده می‌کنیم. این نشانه‌ها بخش‌های مختلف کلام را به جمله و گروه تقسیم می‌کنند و روابط اجزای جمله را برای خواننده روشن می‌سازند.
با کمک علایم نگارشی می‌توانیم:
تکیه‌ها و آهنگ کلام نوشته را رعایت کنیم.
نوشته‌ها را با سرعت و دقت و به راحتی بخوانیم.
مفهوم نوشته‌ها را به خوبی دریابیم.
مراحل ویرایش حرفه ای
ویراستاری نیز مانند ترجمه مراحل متفاوتی دارد. نحوه ویراستاری به این صورت است که بعد از نگارش متن باید گام‌های زیر را طی کنید:
فاصله گرفتن از متن
بعد از اینکه مقاله یا هر متن دیگری را نوشتید باید کمی به خودتان زمان بدهید تا بتوانید از دیدگاه فردی خارجی به متن نگاه کنید. اگر بلافاصله به سراغ ویراستاری مقالات بروید، امکان دارد چون هنوز در بطن موضوع هستید و مغزتان با آن درگیر است، نتوانید به درستی به اشکالات موجود در آن پی ببرید. ویراستاری کتاب یا ویراستاری مقالات علمی و… ، همگی نیاز به طی‌کردن این مرحله از کار دارند.
چاپ کردن متن
متن مقاله یا هر نوشته دیگری را که به رشته تحریر درآورده‌اید، چاپ کنید تا فرایند ویرایش برایتان ساده‌تر شود. خواندن متون از روی رایانه و وسایل الکترونیکی کمی دشوار است و می‌تواند دقت نگاه‌تان را در ویراستاری مقاله یا ویراستاری پایان نامه و… پایین بیاورد. البته این که دوست داشته باشید، متن را چاپ کنید یا خیر به خودتان بستگی دارد ولی توصیه ما این است که متن‌ها را برای ویرایش چاپ کنید تا راحت‌تر باشید.
خواندن کلی متن
یکی دیگر از کارهای مهمی که در فرایند ویراستاری ترجمه یا هر متن دیگری باید در نظر داشت، خواندن کلی متن است. یعنی قبل از اینکه دست به کار شوید و شروع به ویرایش کنید باید حتما متن را با نگاهی کلی، یک بار از ابتدا تا انتها بخوانید. این کار به شما کمک می‌کند تا دید دقیق‌تری نسبت به متن پیدا کنید.
مرور و بازبینی متن
مرحله بعدی در انجام ویراستاری مقاله یا هر متن دیگری، این است که مرور و بازبینی بسیار دقیقی درباره متن انجام بدهید. باید تمام تلاش به کار گرفته شود تا هیچ نکته‌ای از چشم دور نماند. مثلا اگر بخشی از محتوای متن با بخش‌های دیگر همخوانی ندارد یا هر اشکالی که در متن دیده می‌شود، مشخص کنید و برای اصلاح آماده شوید. درستی محتوا و صحت و دقتی که باید در آن وجود داشته باشد در مرحله مرور و بازبینی به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد. این موضوع در ویراستاری مقالات یا ویراستاری کتاب و هر اثر دیگری بسیار حیاتی است.
توجه به ساختار متن
اگر می‌خواهید به ویراستاری مقالات علمی بپردازید یا ویراستاری کتاب را در دست دارید باید به ساختار و چینش بخش‌های مختلف آنها هم دقت زیادی داشته باشید. مثلا فرمت یا همان شکل مقالات علمی باید از سبک و سیاق خاصی پیروی کند. در ویراستاری کتاب هم باید قوانین مرتبط با آن را رعایت کنید. حتی اگر بهترین مقالات و متن‌ها را هم بنویسید اما اسلوب و ساختار متنی رایج را رعایت نکنید، احتمال دارد که از سوی داوران مجلات آکادمیک یا ناشران و... پس زده شوید.
ویرایش جملات
بعد از طی‌کردن مراحلی که گفته شد باید به سراغ ویرایش جملات بروید و آنها را به دقت بررسی کنید. در این مرحله از ویراستاری مقاله یا کتاب باید به لحن و افعال جملات دقت داشته باشید. مثلا زمان افعال و لحن نگارش باید در تمام بخش‌های متن از انسجام برخوردار باشد. جملات دوپهلو، حاوی ایهام و گیج‌کننده هم باید اصلاح شوند. جملات اضافی و نمونه‌هایی که هیچ کارکردی در متن ندارند هم باید حذف گردند.
بررسی املایی و نقاط فنی
درستی املا و عاری بودن متن از هر گونه غلط املایی از جمله نکات بسیار مهمی است که در ویراستاری مقاله فارسی یا ویراستاری مقاله انگلیسی و … باید در نظر داشته باشید. بدون توجه به اصلاح و درستی نقاط فنی و املایی، متن تان بی اعتبار می‌شود. نرم افزار گرامری و نرم افزار ویراستیار ابزارهای کمک‌کننده برای بررسی و رفع خطاهای املایی و نکات فنی نگارشی متون شما هستند.
کمک گرفتن از دیگران
از دیگران بخواهید که با خواندن متن تان به شما کمک کنند تا اشکالات محتوایی یا فنی احتمالی، راحت‌تر پیدا شود. در این صورت است که می‌توانید متن را ساده تر اصلاح کنید. شاید خودتان به تنهایی متوجه ایراداتی نشوید که ریز و جزئی هستند یا به خاطر ارتباط زیادی که با متن داشته‌اید، متوجه آنها نشده‌اید. این کار هم در ویراستاری مقالات انگلیسی و هم ویراستاری مقاله فارسی و کتاب، به کمک‌تان می‌آید و باعث می‌شود تا دقیق تر اوضاع را بررسی کنید.
خواندن نهایی متن
در مرحله آخر ویراستاری باید بار دیگر متن را بخوانید و ببینید که چه کرده‌اید و محصول نهایی‌تان چه از آب درآمده است. خواندن نهایی می‌تواند شما را مطمئن کند که کوتاهی در کار نیست و دیگر اشتباهی در متن وجود ندارد.
خدمات تخصصی ویراستاری حرفه ای
در کار ویراستاری حرفه ای، آنچه باید به عنوان خدمت تخصصی ارائه شود به شرح زیر است :
مطالعه، تشخیص و اصلاح رسم الخط و شیوه نگارش
بررسی دقیق نشانه گذاری ها بر حسب استانداردهای زبانی
اشکال یابی و رفع خطاهای مربوط به بخش مراجع و منابع و مواخذ
بهینه سازی ساختار پیاده سازی محتوای متنی، پاراگراف بندی اصولی
شناسایی کلمات، عبارات و جملات دارای سهو مفهومی و معنایی
معادل یابی صحیح برای کلمات و اصطلاحات خاص
بهره گیری از مهارت بازنویس حرفه ای جهت پارافریز (Paraphrase) جملات حساس در ویرایش مقاله و پایان نامه
فرایند ویراستاری در شبکه مترجمین اشراق
هر نوشته می‌بایست از لحاظ زبانی و ساختاری، فنی و تخصصی مورد بررسی قرار گرفته، بازبینی و ویرایش شود. پس از نگارش هر متن توسط نویسنده یا ترجمه آن توسط مترجم متخصص، باید سفارش ویراستاری داده شود تا متن بر طبق تجربیات و دانش یک ویراستار حرفه ای پالایش شود. شبکه مترجمین اشراق با سابقه درخشان چندین ساله ی خود در امر ترجمه و ویراستاری، این قابلیت را دارد که با داشتن تیم ویراستاری مجرب و حرفه ای، به بهترین شکل ممکن متون و مقالات تخصصی شما را ویراستاری حرفه ای نماید.
