قبل از اینکه به این فکر کنید که آیا صدای شما مناسب گویندگی هست یا نه و چگونه می‌توانید وارد این حرفه شوید باید به یک نکته بسیار مهم توجه کنید که حرفه گویندگی هم درست مانند بقیه حرفه‌ها نیاز به تلاش و تمرین بسیار دارد و لازمه‌ی این تلاش مستمر چیزی به جز عشق و علاقه به گویندگی نیست. پس برای شروع کار خوب فکر کنید چون برای موفقیت در این کار باید با عشق و علاقه کار کنید تا بتوانید پیشرفت کنید و به یک گوینده خوب و حرفه‌ای تبدیل شوید. اگر این علاقه را در خود مبینید ما در اینجا نقشه راه را به شما نشان خواهیم داد تا با تمرین و پشتکار به یک گوینده خوب تبدیل شوید.
برای بهتر فهمیدن مطالب ابتدا باید تعریفی از گویندگی در ذهنتان داشته باشید. گویندگی یک هنر برقراری ارتباط است. گویندگی به این معنا است که شما آن چیزی را که در ذهن خود دارید به بهترین شکل به مخاطب منتقل کنید. اینکه شما تا چه حد می‌توانید شفاف و رسا مطالب ذهن خود را بر زبان بیاورید و به مخاطب انتقال دهید به آن فن بیان می‌گویند. احتمالا به این نکته پی برده‌اید که برای گویندگی نیازمند تقویت فن بیان در خود هستید.
اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد این است که چگونه می‌توانید گوینده شوید و این راه را از کجا شروع کنید؟ اولین کار این است که روی صدای خود کار کنید تا صدایتان دلنشین و رسا شود و مخاطب از صدای شما لذت ببرد. پس از آن باید فن بیان خود را تقویت کنید و تکنیک‌هایی را که در زیر به آنها اشاره شده است به طور کامل تمرین کنید و انجام دهید. همانطور که در تکنیک های تقویت فن بیان به این نکته مهم اشاره خواهیم کرد اعتماد به نفس یک گوینده از مهمترین نکات مثبت او است. پس روی اعتماد به نفس خود زیاد کار کنید. کسانی که صدای دل‌نشینی دارند و موفق شده‌اند روی اعتماد به نفس خود کار کنند با تمرین و تکرار تکنیک‌ها می‌توانند به جمع گویندگان کشور بپیوندند.
صدای خوب: داشتن صدای خوب اولین ویژگی مهم گویندگی است. اما این ویژگی کافی نیست
انتقال احساس: یک گوینده حرفه‌ای به راحتی می‌تواند تمام احساسات متن را به مخاطبان انتقال دهد به گونه‌ای که مخاطبان گذر زمان را حس نکنند و از صحبت‌های شما لذت ببرند.
مهارت‌های گفتاری: یکی از مواردی که در استخدام گوینده مورد توجه قرار می‌گیرد فن بیان متقاضیان است. بعضی از گویندگان تازه کار فکر می‌کنند اگر یک داستان را با هیجان خیلی زیاد یا به طور یکنواخت و کسل کننده تعریف کنند کار خود را درست انجام داده‌اند در حالی که این طور نیست. اگر شما قصد دارید به صورت حرفه‌ای گویندگی کنید باید بتوانید بین این دو حالت تعادل ایجاد کنید و با توجه به متن داستان و سیر تحول و نیاز متن بیان کنید؛ مانند گزارشگران حرفه ای فوتبال.
مهارت‌های نوشتاری: برای اینکه بتوانید یک گوینده حرفه‌ای شوید باید سعی کنید توانایی خود را در نوشتن متن بالا ببرید. بی‌شک وقتی متن توسط خود گوینده نوشته شود تسلط او بر متن زیاد شده و اجرای خوبی خواهد داشت.
مهارت تحقیق و جست‌وجو: اگر شما اطلاعات عمومی خود را بالا ببرید و از موضوعات مهم روز خبر داشته باشید با اعتماد به نفس بیشتری صحبت خواهید کرد.
تسلط بر زبان و ادبیات: همه ما می‌دانیم که برای خوب صحبت کردن باید ادبیات خود را بالا بریم. اگر میخواهید به صورت حرف‌ای گویندگی کنید باید با ترکیب‌ها و نکته‌های ادبی آشنا شوید تا بتوانید روی ذهن مخاطب تاثیرگذار باشید.
کنترل صدا: اگر شما بر متن مسلط باشید و با رعایت تمام اصول و قواعد صحبت کنید ولی کنترلی روی صدای خود نداشته باشید همه زحماتتان به باد خواهد رفت. شما باید بتوانید سرعت، لحن و بلندی صدای خود را کنترل کنید. برای مثال اگر با صدای بلند و یا یکنواخت حرف بزنید مخاطب شما زود خسته میشود.
کنترل لهجه: یکی از مهمترین ویژگی گویندگان خوب تسلط بر کنترل لهجه‌شان است. خیلی از گویندگان لهجه دارند، اما می‌توانند لهجه خود را کنترل کنند.
مهارت‌ها کامپیوتری: اگر تصمیم گرفتید به‌صورت حرفه‌ای گویندگی کنید علاوه بر مواردی که گفته شد باید مهارت‌های کامپیوتری خود را نیز افزایش دهید. باید بتوانید از کامپیوتر، ابزارهای میکس و مستر و دستگاه‌های مرتبط با پخش صدا استفاده کنید. داشتن مهارت کامپیوتری برای گویندگی رادیو ضروریت بیشتری دارد.
مهارت‌های بین فردی: مهارت‌های ارتباطی در همه حرفه‌ها لازم است؛ اما گویندگان رادیو و تلویزیون برای اینکه بتوانند به صورت حرفه‌ای گویندگی کنند و ارتباط خوبی با میهمانان و مخاطبان برقرار کنند باید مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند.
در نگاه اول همه ما فکر می‌کنیم همه کسانی که گوینده شده‌اند از ابتدا دارای یک صدای زیبای مادرزادی بوده‌اند و بسیار راحت گوینده شده‌اند. در حالی که اصلا این گونه نیست و برای گوینده شدن علاوه بر آموزش اصول و تکنیک های فن بیان باید روی صدای خود نیز کار کرده و آن را تقویت کنیم.
اولین کاری که باید برای شروع گویندگی انجام دهید، تقویت و تربیت صدایتان است. این کار با یک یا دو بار انجام دادن تمام نمی‌شود، باید به خود عادت دهید تا همیشه مراقب صدای خود باشید و آن را تقویت کنید. در ادامه راه‌های تقویت صدا را برای شما بیان می‌کنیم.
منظور از حنجره قوی این نیست که شما بتوانید فریاد بزنید یا بلند صحبت کنید، منظور ما از حنجره قوی این است که بنیه‌ی صدای شما جوری باشد که بعد از هر گویندگی زود خسته و ناتوان و دچار گرفتگی نشود. بعضی از افراد دارای صدای بلند هستند ولی تارهای صوتی‌شان خیلی زود خسته میشود؛ بالعکس افرادی هم هستند که صدای نازکی دارند ولی حنجره و تارهای صوتی‌شان خستگی ناپذیر است. آن چیزی که برای ما در زمینه گویندگی اهمیت دارد این است که، شما بتوانید توانایی و قدرت حنجره خود را از ابتدای کار تا انتها حفظ کنید و در تعادل نگه دارید. همچنین داشتن حنجره قوی به داشتن بنیه جسمانى، حالت جمجمه، بزرگى قفسه سینه، بزرگى حفره‌های بینى و دهان بستگی دارد.
یک اصل مهم تربیت صدا برای گویندگی تمرین تنفس صحیص است. اگر میخواهید کیفیت صدای خود را بالا ببرید باید کیفیت تنفس خود را بالا برید و درست نفس بکشید. این کار باعث میشود صدای شما دلنشین شود. همانطور که ورزش برای بدن لازم است؛ برای عضلات گلو و حنجره هم ورزش لازم است و باعث تقویت صدایتان میشود. تنفس‌های شما باید اصولی و منظم باشد و با تمرین و تکرار عادت به درست نفس کشین کنید. در تنفس صحیح، هنگام دم هوا از راه بینی وارد شش‌ها شده و سپس در بازدم از راه دهان خارج می گردد
در مکانی آرام و به دور از استرس و نگرانی بنشینید و سپس عضلات را شل کنید. یک نفس عمیق بکشید و در پایین‌ترین پرده، حرف «آ» را به طور پیوسته و کشیده ادا نمایید و تا وقتی که بازدم شما تمام شود ادامه دهید. دوباره این کار را تکرار کنید. به مدت پنج دقیق بدون توقف این تمرین را انجام دهید. برای شروع این تمرین عجله نکنید و با صبر و حوصله تکرار کنید. در ابتدا حرف «آ» را در پرده‌ای پایین‌تر اجرا کنید و پس از آنکه صدای شما گرم شد می‌توانید این تمرین را در پرده‌های بالاتر انجام دهید.
در حین تمرین به نکات زیر توجه داشته باشید:
اگر در حین تمرین گلوی شما دچار سوزش، خارش و سرفه شد، تمرین را از پرده پایین‌تر ادامه دهید و اگر شدت ناراحتی زیاد بود بدانید که عجله کرده‌اید و باید تمرین را لحظاتی متوقف کنید.
در حین تمرین به این نکته مهم توجه کنید که مراحل پر کردن ریه‌ها مثل تمرین‌های ورزش یوگا انجام میشود. به این صورت که اول شکم و سپس سینه را از هوا پر می‌کنیم و بسیار آرام این تمرین را تکرار می‌کنیم.
تمرین در پرده‌های پایین را در فضای بسته انجام دهید ولی پرده‌های بالا را در فضای باز مانند کوه انجام دهید. حتی اگر بتوانید بعد از یک کوهنوردی تمرین کنید بسیار مفیدتر خواهد بود؛ چرا که کوهنوردی ظرفیت شش‌‌های شما را برای ورود هوای بیشتر افزایش میدهد.
تمرین را به صورت پیوسته حداقل یک تا دو ماه انجام دهید تا صدایتان صاف شود.
منظور از صدای پرحجم این است که شما نیازی به میکروفن ندارید و صدایتان به‌گونه‌ای پرحجم شده که از هر طرف به طور مستقیم و یکنواخت شنیده میشود، اصطلاحا به چنین صدایی <زنگ‌دار> می‌گویند.
برای حجیم شدن صدا مراحل زیر را انجام دهید:
در جایی راحت بنشینید و عضلات خود را شل کنید.
به طور تودماغی حرف بزنید و کلماتی مانند ((مَنگ، هَنگ، زَنگ،…)) را به زبان بیاورید به گونه‌ای که به «نْگ» ختم می‌شوند.
یک شعر بیست بیتی را پایین‌ترین پرده صدایتان بخوانید و پس از چند دقیقه استراحت دوباره تکرار کنید. حرف «ر» را به صورت تشدیددار و کشیده «ررررر…» اجرا کنید.
افرادی که از کودکی در اطرافشان کسانی بوده‌اند که فن بیان خوبی داشته‌اند این مهارت را آموخته‌اند. عواملی زیادی وجود دارد که باعث میشود فرد نتواند به خوبی صحبت کند؛ از مهمترین آنها می‌توان به کمبود اعتماد به نفس، احساس حقارت و ندانستن تکنیک‌های فن بیان اشاره کرد که با تمرین و تکرار فن بیان شما را به طور قابل توجهی بالا خواهد برد. مؤثرتیرن تکنیک‌های تقویت فن بیان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
برای اینکه بتوانید گوینده خوبی باشید، اول باید شنوده خوبی باشید. اگر شما بهترین فن بیان را هم داشته باشید باز اگر به گفتار و حرکات بدن دیگران خوب گوش بدهید و دقت کنید می‌توانید چیزهای بیشتری یاد بگیرید.
شاید خنده‌دار باشد ولی بهتر است از این پس در حمام خوانندگی کنید؛ این کار باعث بهبود تن صدای شما میشود. آب کافی بنوشید و اجازه ندهید آب بدنتان کم شود. آب ولرم را جرعه جرعه بنوشید تا گلویتان خشک نشود.
هدف از گویندگی انتقال پیام به شنونده است. برای این کار باید واضح صحبت کنید. دقت کنید که به طور ساده و قابل فهم و در سطح شنوده‌هایتان صحبت کنید تا آنچه را که به زبان می‌آورید به طور کامل دریافت کنند. به هیچ وجه دو پهلو و با کنایه حرف نزنید، چون این کار باعث ایجاد سوءبرداشت از سوی شنونده میشود.
دفترچه‌ای تهیه کنید و همراه خود داشته باشید. به صبحت‌های دیگران خوب گوش دهید و اگر لغات جدیدی شنیدید در دفترچه خود یادداشت کنید و این کلمات را در طی روز در صحبت‌های خود به کار ببرید. سعی کنید روی کلماتی که مترادف و متضاد هم هستند بیشتر کار کنید و ارتباط بین کلمات را درک کنید.
صدای خود را ضبط کنید و با دقت گوش کنید. آیا کلماتی وجود دارد که شما آنها را زیاد تکرا می‌کنید؟ این کلمات تکیه کلام‌‌های شما هستند. این کلمات را از صحبت‌های خود حذف کنید یا سعی کنید از آنها به‌جا استفاده کنید. تکیه کلام و کلمه‌های تکراری در گویندگی مخاطب شما را خیلی زود خسته می‌کند.
مثال زدن و داستان‌سرایی در صحبت‌ها بسیار تاثیرگذار است. اگر شما مطلبی را بیان می‌کنید که به نظر می‌رسد درک آن برای مخاطب کمی سخت است حتما از مثال استفاده کنید. داستان‌سرایی برای سخنرانی‌های طولانی بسیار خوب است، چرا که باعث میشود مخاطبان دچار خستگی و یکنواختی نشود.
اگر در حین صحبت مطلبی را فراموش کردید لحظه‌ای سکوت کنید و اصلا از الفاظ نامفهومی مانند هوووم، آآآ و مواردی از این قبیل استفاده نکنید. اگر صدای خود را ضبط کنید متوجه خواهید شد که این الفاظ چندان خوشایند نیستد و باعث میشود مخاطب حس کند که شما بر متن خود مسلط نیستید.
قبل از رفتن به جلسات در مقابل آینه قرار بگیرید و صحبت کنید. در طول صحبت خود ژست بگیرید؛ اگر احساس کردید ژستی که می‌گیرید تاثیر مثبتی روی ذهن دیگران خواهد داشت این کار را انجام دهید. البته به این نکته توجه کنید که ژست گرفتن زیاد باعث میشود دیگران فکر کنند شما فردی خود شیفته هستید.
برای اینکه سخنرانی شما یکنواخت و کسل کننده نباشد باید از زبان بدن استفاده کنید. استفاده آگاهانه از زبان بدن که با تمرین و تکرار بدست می‌آید باعث میشود صحبت‌های شما جذاب‌تر شود. کارهایی مانند استفاده از دست، ارتباط چشمی، تکان دادن دست، اخم، لبخند و حرکاتی از این قبیل جزو زبان بدن شما محسوب می‌شوند. پس بهتر است روی این حرکات کار کنید و به موقع از آنها استفاده کنید.
یکی از مهمترین تکنیک های تقویت فن بیان شمرده صحبت کردن است. شما حتی اگر بقیه تکنیک‌ها را رعایت کنید ولی شمرده صحبت نکنید مخاطبان از صحبت شما خسته می‌شوند و متوجه صحبت‌های شما نخواهند بود. شمرده و آرام صحبت کردن هم به شما کمک می‌کند روی مطالبتان تمرکز داشته باشید و هم به مخاطبانی که درک مطلب ضعیف‌تری دارند کمک می‌کند تا بتوانند با شما همراه شوند.
چشم یکی از قوی‌ترین ابزار ارتباط بین انسان‌ها است. بهتر است از این ابزار در سخنرانی خود استفاده کنید. البته حواستان باشد موقع صحبت کردن به کسی زل نزنید چون معذب میشود. سعی کنید نگاهتان را بین همه تقسیم کنید. همچنین با نگاه کردن به مخاطبان می‌توانید بفهمید که آنها تا چه حد از سخنان شما لذت می‌برند.
متنی که برای گویندگی یا سخنرانی آماده کرده‌اید آنقدر مطالعه کنید تا موضوع بحث کاملا در دستتان باشد تا بتوانید با اطمینان صحبت کنید. مطمئن باشید که حس اطمینان شما به دیگران هم منتقل خواهد شد. اگر شما بی‌هدف صحبت کنید و اعتماد به نفس کافی نداشته باشید دیگران هم رغبتی به ادامه صحبت‌های شما نخواهند داشت.
یک چارچوب برای صحبت‌های خود داشته باشید تا در حین صحبت از این شاخه به آن شاخه نپرید چون این کار باعث نامفهوم شدن صحبت‌های شما میشود. برای خودتان یک مقدمه آماده کنید؛ سپس متن اصلی صحبت‌ها و در آخر جمع بندی مطالب خود را آماده کنید.
کسانی که فن بیان قوی دارند می‌توانند به خوبی احساسات خود را کنترل کنند به‌گونه‌ای که اگر انتقاد مثبت شنیدند شادی خود را بیش از حد نشان ندهند و اگر انتقاد و نظرات مننفی شنیدند ناراحت و یا عصبانی نشوند و بتوانند احساسات خود را کنترل کنند و مهارت گفتاری خود را نشان دهند.
یکی از اساسی‌ترین کارهایی که برای تقویت فن بیان لازم است تمرین کردن جلوی آینه است. در مقابل آینه قرار بگیرید تمام چیزهایی که از یک سخنرانی و گویندگی خوب می‌دانید انجام دهید از ژست‌ها و حرکات بدن استفاده کنید و خودتان را مخاطب خود بدانید. در کنار این کار می‌توانید صدای خود را نیز ضبط کنید و با گوش دادن به آن ایرادات گفتاری و فنی صدای خود را تشخیص دهید. این تمرین بسیار تاثیرگذار است.
محکم و با اعتماد به نفس صحبت‌های خود را آغاز کنید، ارتباط چشمی خود را حفظ کنید و با قاطعیت سخن بگویید. همه این‌ها نشان‌دهنده اعتماد به نفس بالای شما است. اگر در زمینه اعتماد به نفس مشکل دارید سعی کنید آن را تقویت کنید. چون اعتماد به نفس کم باعث میشود با ذره‌ای مشکل در صحبت رشته کلام از دستتان خارج شود. اطمینان داشته باشید که در اکثر موارد شما بسیار بهتر از آن چیزی که فکر می‌کنید به نظر می‌رسید.
هیچ هنری بدون تجهیزات امکان‌پذیر نیست. گویندگی هم از هنرهای جذابی است که همچون سایر هنرها به تجهیزات مختلفی نیاز دارد. وسایل موردنیاز برای گویندگی به شرح زیر است:
• میکروفون حرفه‌ای
• پایه میکروفون جهت نگهداری میکروفون
• فیلترهای پاپ (مانع از ضبط صدای تنفس گوینده در زمان برخورد دهان به میکروفون میشود.)
• سایر تجهیزات صوتی
هیچ شغلی در ابتدا درآمد بالایی ندارد. شما در ابتدای کار باید روی خودتان کار کنید تا این هنر را در خود رشد دهید. مطمئن باشید اگر با عشق و علاقه به تمرین تکنیک‌های گفته شده بپردازید طولی نخواهد کشید که به یک گوینده حرفه‌ای تبدیل خواهید شد و آن زمان وقت آن رسیده است که به درآمد خوب فکر کنید.
از طرفی هم، شغل گویندگی دارای چندین شاخه است از گویندگی برای کتاب‌های صوتی گرفته تا گویندگی به‌عنوان یک مجری و برگزارکننده یک مراسم و حتی گویندگی به‌عنوان یک دوبلور از شرایط و درآمد متفاوتی برخوردار است که درآمد هر یک از این مشاغل نیز باز به میزان تجربه و تسلط شما به کار گویندگی بستگی دارد.
خدمات گویندگی اشراق شامل تولید پادکست، کتاب گویا، محتوای صوتی آموزشی، پیام صوتی، محتوای صوتی سخنرانی و مولتی مدیا می‌باشد. شما می‌توانید قبل از ثبت سفارش خود، نمونه صداهای گویندگان شبکه مترجمین اشراق را گوش دهید. همچنین اگر علاقمند به حرفه گویندگی هستید، می‌توانید درخواست خود را از بخش همکاری به همکاران ما در شبکه مترجمین اشراق ارسال نمایید.
