امروزه با پیشرفت علم و ورود ابزارهای مختلف و تمایل افراد برای سفر به کشورهای دیگر، نیاز به یادگیری زبان بیشتر از گذشته احساس میشود. تا حدی که والدینی که خود نتوانستهاند دوزبانه شوند تلاش میکنند کودکشان را از ابتدا در شرایط دوزبانگی قرار دهند تا راحتتر زبان دوم را یاد بگیرد. برخی افراد اعتقاد دارند دوزبانگی برای کودکان خوب نیست. در این مقاله با مزیتها و معایب دوزبانگی آشنا خواهید شد.
دوزبانگی یعنی توانایی صحبت کردن به یک زبان دیگر بهغیر از زبان مادری. همه انسانها در هر کجای دنیا با هر زبان و گویشی که به دنیا بیایند و رشد کنند به آن زبان صحبت خواهند کرد. درواقع اولین زبان هر فرد زبان مادری او است. والدینی که هرکدام از آنها دارای زبان متفاوت هستند و در مکالمات روزانه خود به آن زبانها مکالماتی دارند فرزندانشان هم به آن دو زبان مسلط خواهند بود و ناخودآگاه دوزبانه میشوند.
افراد تحت شرایط مختلف و با سطوح مختلف، زبان دوم را یاد میگیرند. دوزبانگی یعنی فرد بتواند مانند زبان مادری زبان دیگری را نیز بیاموزد و تسلط کافی داشته و بتواند مانند زبان مادری بهراحتی به آن زبان صحبت کند. شاید برخی فکر کنند چه لزومی دارد دوزبانه شویم یا کودکان را دوزبانه کنیم. تسلط بر یکزبان دیگر بهغیر از زبان مادری برای همه ما دری بهسوی دنیای جدید باز میکند. دوزبانه بودن باعث میشود افراد بافرهنگهای دیگری آشنا شوند. بهعلاوه باعث میشود موقعیتهای شغلی بیشتری برای آنها فراهم شود.
با ورود فضای مجازی در زندگی افراد و گسترش آن، فعالیتهای کاری توسعه زیادی پیدا کرد. افرادی که به زبان دوم تسلط داشتند توانستند موقعیتهای شغلی خوبی در کشور خود و یا در کشورهای دیگر به دست آورند. این موفقیت دوزبانهها باعث شده افراد بیشتری به فکر دوزبانه شدن بیفتند. امروزه در برخی از شهرهای ایران مدارسی راهاندازی شدهاند که دوزبان را به دانشآموزان آموزش میدهند و به مدارس دوزبانه مشهور هستند. یادگیری زبان دوم زمینه فعالیت در شغلهای زیادی را برای افراد ایجاد میکند که در زیر بیان میکنیم:
یکی از شرایط لازم برای مهماندار شدن تسلط به زبان انگلیسی است. یک مهماندار باید بتواند در پروازهای خارجی با مسافران صحبت کند و به سؤالات آنها جواب بدهد. پروازهای داخلی نیز گاهی مسافران خارجی دارند. زبان انگلیسی یک زبان بینالمللی است و اکثر افراد در دنیا با آن آشنا هستند. اگر مهماندار به زبانهای دیگری غیر از فارسی هم مسلط باشد بیشک موقعیت بهتری خواهد داشت و میتوانند در پروازهای داخلی نیز شرکت نمایند.
واردات و صادرات شرکتها در سطح بینالمللی باعث شده است نیاز به مترجم و کارمند مسلط به زبان انگلیسی و سایر زبانهای رایج دنیا بیشتر از گذشته احساس شود. امروزه شرکتهای ایرانی به دلیل رقابت با شرکتهای خارجی خواهان کارمندانی هستند که بتواند بهراحتی به زبانهای دیگر صحبت کرده و با مکالمات روان و رسا قراردادهای خوبی را با کشورهای دیگر ببندند. چهبسا چنین افرادی از حقوق و مزایا بالایی نیز برخوردار خواهند بود.
شرکتها با ساختن شعبههای جدید در آمریکا، اروپا و آسیا دائماً درحال توسعه کسبوکار خود هستند. به همین دلیل مدیران این شرکتها نیاز به استخدام کارمندان جدید در شعبهها و نمایندگیهای خود در نقاط مختلف دنیا دارند. مسئول گزینش وظیفه جذب نیروهای جدید را در یک موسسه بر عهده دارند. تسلط این فرد به زبان خارجی در برقراری ارتباط و جذب نیرهای خارجی اهمیت زیادی دارد. شرکتهایی که دارای کارشناس منبع انسانی مسلط به چند زبان هستند از سرمایه بزرگی برخوردارند. مسئولیت کارمند کارگزینی و استخدام نیروی انسانی متخصص، این است که بهترین استعدادها را برای یک شرکت پیدا کند.
این شغل یکی از شغلهای جذاب است که در آن میتوان هم به تفریح و سیاحت پرداخت و هم درآمد کسب نمود. افراد تحصیل کرده در حوزه مدیریت جهانگردی و توریست که تسلط خوبی به زبان انگلیسی یا سایر زبانها دارند میتوانند به عنوان لیدر در سفرهای خارجی حضور داشته باشند و در طول سفر و گشت و گذار مکانهای گردشگری را به مسافرین معرفی کرده و اطلاعات خوبی را در خصوص آن مکان در اختیارشان قرار دهند.
منظور از کارشناس مهاجرت فردی است که با داشتن تجربه و دانش کافی در حوزه مهاجرت، به افرادی که قصد مهاجرت به کشورهای دیگر را دارند راهنماییهای لازم را ارائه مینماید. این فرد اطلاعات کافی در خصوص قوانین کاری، تحصیلی و سرمایهگذاری در کشورهای مختلف را داشته و میتواند به افراد مختلف مشاوره لازم در این زمینه را ارائه نماید. برای اینکه یک کارشناس خبره در مهاجرت باشید و درآمد زیادی کسب کنید؛ علاوه بر دانش و تجربه کافی در خصوص قوانین کشورهای مختلف، بایستی به زبان انگلیسی نیز مسلط باشید.
یکی دیگر از زمینههای فعالیت دوزبانگی خبرنگاری است. اگر روحیات خبرنگار شدن را دارید میتوانید با تسلط بر زبان دیگر در شبکهها و سایتهای خبرگذاری ایرانی و خارجی فعالیت کنید. خبرنگاران بینالمللی برای پوشش خبری باید به نقاط مختلف دنیا سفر کنند. هر وقت یک مشکل بزرگ مثل ناآرامیها، جنگ، اعتراضها یا یک بلای طبیعی مانند سیل یا زلزله اتفاق بتا بتوانند در خصوص اتفاق رخ داده اطلاعات لازم را جمع آوری نمایند. دانستن زبانهای انگلیسی، عربی در مقایسه با زبانهای دیگر برای پوشش اخبار سیاسی مناسبترین گزینه برای خبرنگاران هستند.
اگر مهارت متقاعد کردن دیگران را دارید و به دو یا چند زبان مسلط هستید این شغل میتواند برای شما پر درآمد باشد. در این شغل باید آمادگی مسافرت و مأموریت جهت مذاکره با کشورهای دیگر را داشته باشید. داشتن مدرک و تخصص در رشته مدیریت کسبوکار و تجربه در حوزه فروش میتواند برای شما مفید باشد.
در کشورهای خارجی به دلیل وجود افراد مهاجر و توریست زیاد در مقایسه با ایران، نیاز به پرستار دو یا چندزبانه بیشتر احساس میشود. چراکه وقتی فردی مریضاحوال نیاز به کمکهای پزشکی یا درمانی پیدا میکند، خودبهخود دچار نگرانی و استرس است چه برسد به اینکه در آن مرکز کسی زبان این فرد را نداند و نتواند مشکل خود را بیان کند. در چنین شرایطی حضور یک پرستار چندزبانه بسیار کمککننده و دلگرمکننده برای بیماران خواهد بود.
طبق آمار اداره نیروی کار آمریکا، تقاضای مترجم متن و مترجم شفاهی بسیار افزایش پیدا کرده است. یک مترجم میتواند هم بهصورت آزاد و فریلنسری و هم در مؤسسات ترجمه کار کند. ترجمه در حوزههای زیادی کاربرد دارد ازجمله: مراکز گردشگری و توریست، ترجمه فیلم و مدیا، ترجمه کتابهای پرفروش دنیا، ترجمه اخبار و مقالههای روز دنیا، ترجمه مقالات، متون و ژورنالهای علمی (البته بهشرط تخصص در حوزه علمی موردنظر)، ترجمه بازیهای کامپیوتری و ... .
افرادی که به عنوان معلم یا استاد دانشگاه در داخل کشور فعالیت میکنند و قصد دارند تا در کشور دیگری به کار تدریس خود ادامه دهند، لازم است تا به زبان کشور مورد نظر خود تسلط کلفی داشته باشند. این نوع مشاغل در تمامی کشورها خواهان زیادی دارد و هرچقدر رزومه علمی و تجربه کاری فرد در کنار داشتن مدرک زبان آکادمیک بالا باشد، احتما پذیرفته شدن او از سوی کشور مقصد بیشتر خواهد بود.
طبق تحقیقات انجامشده در سال 2012 در اروپا نشان میدهد که 54 درصد اروپاییان دوزبانه هستند. با این تحقیق تخمین زده میشود که بیش از نیمی از جمعیت دنیا دوزبانه هستند. بیشک این آمار در آیندهای نزدیک بسیار بیشتر خواهد شد. چراکه امروزه علاوه بر مدارس دوزبانه، والدین نیز خواهان آموزش زبان دیگر غیر از زبان مادری به کودک خود هستند. در گذشته تصور میکردند افرادی که دوزبانه هستند سرعت یادگیری کندتری دارند؛ اما در سالهای اخیر تحقیقات نشان میدهد تلاش افراد در هرلحظه با توجه به موقعیت و زبان موردنیاز برای انتخاب کلمه از بین دو زبان میتواند مغز آنها را به چالش بکشد و فعالتر کند و تمرکز و قدرت انجام کارها بهصورت همزمان را افزایش دهد. دوزبانگی مزیتهای زیادی دارد که در زیر به آنها اشاره میکنیم:
افرادی که به دو یا چند زبان صحبت میکنند نسبت به افرادی که فقط به زبان مادریشان صحبت میکنند در برقراری ارتباط با دیگران قویتر عمل میکنند چراکه در معرض تجربیات اجتماعی متنوعتری قرار میگیرند. این افراد همچنین نظرات و ایدههای دیگران را بهتر درک میکنند.
دوزبانه شدن و یادگیری زبان دیگر دیدگاه افراد را تغییر میهد و به شخصیت و سبک زندگی افراد جنبههای جدیدی اضافه میکند. با تحقیقاتی که محققان روی این مسئله انجام دادند دریافتند که چطور یک زبان باعث ایجاد «ساختار فکری زبانی» میشود. منظور از "ساختار فکری زبانی" این است که وقتی فردی از زبانهای مختلف استفاده میکند این احساس به او دست میدهد که فرد دیگری است. شاید دلیل این مسئله آشنایی با فرهنگهای مختلف در کشورهای دیگر باشد.
نوزادان قادر به تشخیص صدا هستند قبل از اینکه بتوانند صحبت کنند قادر هستند صداهای زبانی را شناسایی و تشخیص دهند. تحقیقات نشان میدهد کودکان یکزبانه فقط میتوانند همان زبانی را که در معرض آن قرار گرفتند تشخیص دهند. هر چه کودکان بیشتر در معرض چند زبان قرار بگیرند عناصر زبانی بیشتری را تشخیص میدهند. بزرگسالان هم برای اینکه سریعتر زبان دیگری را یاد بگیرند باید بیشتر در معرض آن زبان قرار گیرند چه با دیدن فیلم چه با صحبت کردن با افراد دوزبانه.
طبق مطالعات انجامشده این نتیجه بهعملآمده که افراد بخصوص کودکان چندزبانه مهارتهای عملکرد اجرایی بهتری از خود نشان میدهند. این تواناییها در کودکان در زمینهٔ مهار احساسات، دقت و نظارت آنها بروز پیدا میکند. این مهارت عملکرد اجرایی باعث میشود کودکان در آینده موفقیتهای علمی و اجتماعی زیادی به دست آوردند
افرادی که به دو یا چند زبان تسلط دارند درواقع میتوانند در موقعیتهای خاص، زبان گفتار خود را تغییر دهند و بیشک توانایی متفاوتی نسبت به تکزبانهها به دست آوردهاند. این توانایی در مهارت آنها نیز تأثیر دارد و باعث میشود بتوانند چند کار را بهطور همزمان انجام دهند و تمرکزشان به هم نمیخورد؛ چراکه در هنگم صحبت با یک زبان و تمرکز روی آن زبان اجازه نمیدهند زبان مادری تمرکزشان را به هم بریزد و دچار حواسپرتی نمیشوند.
محقق دانشگاه «پومپئو فابرا» به نام آلبرتا کوستا (Alberta Costa) در اسپانیا میگوید: "کودکان دوزبانه باید مدام زبانشان را تغییر بدهند. آنها باید با پدرشان به یک زبان و با مادرشان با زبانی دیگر صحبت کنند. این تغییر و تبدیل باعث میشود درست مانند وقتی که رانندگی میکنید، تمام اتفاقاتی که در اطرافتان رخ میدهد را دنبال کنید و زیر نظر داشته باشید. " این مزیت طلایی چندزبانه بودن باعث میشود افرادی که توانایی و مهارت صحبت کردن به چند زبان را دارند توانایی آن را هم خواهند داشت که هر چیزی را در محیط اطراف خود اتفاق بیافتد ردیابی و کنترل کنند.
دو یا چندزبانه شدن یک مهارت است. بیشک یادگیری هر مهارتی زمینههای شغلی برای افراد ایجاد میکند. پس شما میتوانید با یادگیری زبان دیگر فرصتهای شغلی برای خود ایجاد کنید، در جامعهای که همه از بیکاری دم میزنند. همچنین با یادگیری زبان دیگر، شما میتوانید در کشور دیگری نیز زندگی کرده و کار کنید.
تحقیقات موسسه علوم پزشکی «حیدر آباد» (Hyderabad) هند نشان داده است، دوزبانه و چندزبانهها چند سال دیرتر از تکزبانهها به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند. کنترلی که فرد دوزبانه روی ذهن خود دارد باعث میشود مغز دائماً در حال تمرین باشد و این یک ورزش برای مغز است و باعث میشود دیرتر پیر شود.
چندزبانگی باعث میشود حافظه افراد تقویت شود. در آزمونهای حافظه، دوزبانهها نسبت به تکزبانهها امتیاز بالاتری کسب میکنند. حافظه قوی باعث میشود افراد موفقیتهای تحصیلی و شغلی بهتری به دست آوردند.
تحقیقات نشان میدهد چندزبانهها راحتتر از تکزبانهها میتوانند زبانهای جدید و بیشتری یاد بگیرند. یادگیری چند زبان علاوه بر اینکه میتواند به یادگیری یک زبان جدید کمک کند بلکه زبان مادری را هم تقویت میکند.
علاوه بر مزیتهای زیاد که دو زبانگی دارد نظرات درمورد آن متفاوت است و برخی از روانشناسان بر این باورند که آموزش زبان دوم اگر در سنین کودکی قبل از تکمیل شدن زبان اول، آغاز شود، مانع از رشد کامل زبان اول شده و زبان دوم نیز تحت تاثیر آن کامل نمیشود. محققان معتقد هستند چنین کودکانی که بصورت دوزبانه رشد میکنند بهتر است در مواردی که دچار مشکل یا استرس هستند والدین با آنه به زبان مادری او صحبت کنند. این کار باعث میشود تا میزان استرس کودک کمتر شود.
تداخل دو زبان
وقتی افراد به دو یا چند زبان صحبت میکنند بیشک دچار سردرگمی و تداخل در زبانها خواهند شد. آنها بیشتر از افراد تکزبانه از واژه «نوک زبونمه» استفاده میکنند. درواقع زبان مادری خود را کمی فراموش میکنند. افراد تکزبانه دایره لغات بسیار بیشتری از افراد دو سه زبانه در زبان مادری خود دارند.
تأثیر در شخصیت و رابط اجتماعی
افراد دوزبانه اگر در کشورهای غیربومی مشغول به تحصیل و یا کار باشند بیشک کمکم زبان مادری خود را فراموش خواهند کرد و این در روحیه آنها تأثیر خواهد داشت چرا که همه انسانها نیاز دارند به زبان مادری ابراز احساسات کنند. این مسئله در مورد کودکان پررنگتر است. دانشمندان به این نتیجه رسیدهاند که والدینی که از نوزادی کودکان خود را به دوزبانه آموزش میدهند بهتر است در مواقع ابراز احساسات و محبت به فرزند خود از زبان مادری استفاده کنند چرا که تأثیر آن در عواطف کودک بیشتر از زبان دیگر است. افراد دوزبانه معمولاً در جمع کمتر صحبت میکنند. همچنین افراد تکزبانه در محیط کار و مدرسه راحتتر و بهتر از چند زبانهها با دیگران ارتباط برقرار میکنند.
سیلیویا پردس، معلم زبان پرتغالی مدرسه بینالمللی در لیون میگوید: «خطری که کودکان دوزبانه را تهدید میکند این است که شالوده قوی در یکی از زبانهای مادریشان نداشته باشند و این باعث میشود در زبان دومشان هم دچار اشتباهات فونتیک شوند. مثلاً در متن پرتغالی لغتهای فرانسوی پیدا میکنند و حتی لغتهای پرتغالی را به شکل فرانسوی درمیآورند». همچنین پاسکال فینو، مدیر مدرسه میگوید: «بررسیها نشان میدهد که حتی کودکانی که از زمان تولد با دو زبان سروکار داشتهاند به یک زبان اتکای بیشتر دارند. اگر یک زبان قوی نداشته باشند یادگیری برای آنها خیلی پیچیده خواهد شد». بااینوجود باید بگوییم افراد بزرگسال و کودکان دو یا زبانه نیاز به یک زبان اصلی دارند چراکه در غیر این صورت زبانشان نیمه زبان خواهد بود؛ و هیچکدام از دو زبان را بهخوبی صحبت نخواهند کرد.