سرقت فقط دستبرد به اموال فیزیکی و منقول دیگران نیست. در جامعه علمی، وقتی کسی بدون اجازه، یا ذکر منبع یا استناددهی از نوشته‌ها و دستاوردهای علمی دیگران استفاده می‌کند، سرقت علمی اتفاق افتاده است. سرقت علمی امری بسیار پیچیده است ، چنانچه گاهی از اوقات، نویسنده مقاله به هیچ عنوان متوجه چنین عملی نمی‌شود.
امروزه بررسی درصد تشابه مقالات با نرم‌افزارهای خاصی انجام می‌گیرد که در این مقاله در مورد نرم‌افزار iThenticate و سامانه همانندجو از سایت ایرانداک صحبت خواهیم کرد.
سرقت علمی زمانی اتفاق می‌افتد که نویسنده‌ای از نوشته‌ها، مقالات و یافته‌های نویسنده‌ای دیگر استفاده می‌کند ، بدون اینکه از آن نویسنده اجازه گرفته باشد یا به آن منابع استناد کرده باشد.
در یک متن یا مقاله، اگر هر یک از موارد زیر اتفاق افتاده باشد، به عنوان سرقت علمی محسوب می‌شود:
صرفاً تحریر نام خود به‌جای نام دیگران در مقاله‌ای که آن‌ها نوشته‌اندو ادعای مالکیت آن مقاله
کپی کردن ایده‌ها، نظریات، بیانات و تحقیقات یک پژوهشگر، بدون اجازه او و نشر دادن آن‌ها به نام خود
استفاده از بخشی از مقاله یا کپی کردن قسمتی از گفته یا تمام گفته‌های یک محقق، بدون ذکر نام او یا بدون استفاده از علامت نگارشی ویژه نقل قول
انتقال اطلاعات نادرست و ناقص از متن نقل قول شده از مقاله محقق دیگر به مخاطب مقاله خود و ترویج دانش غلط
مشابهت مقاله به معنی بررسی درصد تشابه مقاله جدید ارائه‌شده به منابع پایگاه‌های اطلاعاتی میباشد. این مشابهت از طریق مقایسه متن مقاله با مقالات منبع، محتوای آنلاین و آفلاین، کتب و منابع مختلف مشخص می‌شود. بر اساس درصد مشابهت مقاله مشخص می‌شود که آیا مقاله جدید، یک کار اورجینال و تازه است یا خیر.
نکته : لازم به ذکر است که ممکن است دو مقاله با درصد مشابهت یکسان، به مجله‌ای ارسال شوند و تنها یکی از آن‌ها اکسپت چاپ دریافت کند. زیرا اگر مشابهت مقاله‌ای با منابع مختلف باشد و مشابهت مقاله‌ای تنها با چند منبع محدود، مسلماً مقاله‌ای که درصد مشابهت با منابع متعدد را دارد، اجازه نشر خواهد گرفت.
اولین و اصلی‌ترین دلیل ریجکت مقالات از سوی مجلات معتبر جهانی، سرقت علمی است. سردبیران و داوران مجلات معتبر پس از بررسی درصد مشابهت مقاله، در صورت شناسایی سرقت علمی یا تشخیص درصد مشابهت بیش از استاندارد مجله، روند بررسی مقاله را متوقف کرده و آن را ریجکت می‌کنند. درصد تشابه قابل‌قبول برای مجلات متفاوت، متغیر است. اگر درصد تشابه از مقدار قابل‌قبول مجله بیشتر باشد، مقاله ریجکت می‌شود تا اصلاحات روی آن انجام شود.
تشخیص کپی بودن مقاله و درصد مشابهت آن، از طریق نرم‌افزارهای بررسی سرقت علمی امکان‌پذیر است. یکی از کامل‌ترین و بهترین نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی برای مقالات انگلیسی، iThenticate میباشد که از آن برای بررسی تشابه مقاله استفاده می‌شود. برای تعیین درصد مشابهت مقالات فارسی، سامانه " همانندجو " یکی از بهترین سامانه‌ها میباشد که مورد تأیید مجلس شورای اسلامی میباشد.
برای برطرف کردن مشابهت مقاله با منابع مختلف، از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
بخش‌هایی که درصد تشابه آن‌ها 2% و بیشتر از آن باشد، باید بازنویسی دقیق شوند تا رفع تشابه شود.
بخش‌هایی که درصد تشابه آن‌ها کمتر از 2% است، با تغییر کلمات و یا جملات، رفع شباهت می‌شوند.
منابع و رفرنس‌هایی را که در گزارش به عنوان منبع سرقت ذکر شده‌اند، را به لیست منابع و مآخذ مقاله خود اضافه کنیم.
همانندجوئی به معنای بررسی میزان مشابهت متن، با منابع موجود اعم از کتاب، مجله و مقاله و نیز تشخیص و جلوگیری از سرقت علمی و ادبی است. طبق اعلام وزارت علوم، هر نوشتاری اعم از متن، مقاله و کتاب قبل از چاپ و انتشار، باید گواهی همانندجوئی دریافت کند تا اجازه نشر به آن داده شود. در این مقاله، راه‌های کاهش درصد همانندجوئی مثل پارافریز کردن، بررسی می‌شود.
سامانه ایرانداک که به پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران معروف است و نام آن برگرفته از Iranian Documentation Center میباشد، سامانه‌ای است که از سوی وزارت علوم و تحقیقات برای ارزیابی امور پژوهشی دانشجویان، در جهت حفظ آثار محققان ارائه‌شده است. درواقع هر دانشجویی که قصد انجام فعالیت‌های پژوهشی مانند نوشتن پایان‌نامه را داشته باشد، ابتدا باید به این سایت به نشانی irandoc.ac.ir وارد شده و پس از ثبت‌نام در آن، به ثبت عنوان پایان‌نامه خود و گرفتن گزارش میزان همانندی متن پایان‌نامه با سایر پژوهش‌ها نماید.
یکی از بهترین امکاناتی که این سایت برای کاربران خود فراهم کرده است، امکان دانلود متن کامل پایان‌نامه‌ها است. سامانه ایرانداک با دسترسی‌های مختلف خود به منابع علمی، فضای مناسبی را برای پژوهش دانشجویان فراهم کرده است. تمام مدارک و اسناد ثبت‌شده در ایرانداک، معتبر و دارای اعتبار علمی می‌باشند.
درخواست تعیین میزان مشابهت پایان‌نامه و سایر تحقیقات از سامانه همانندجو انجام می‌گیرد که به پایگاه اطلاعاتی ایرانداک مرتبط میباشد.
سامانه "همانندجو" برای تعیین درصد مشابهت مقاله‌های فارسی راه‌اندازی شده است تا از سرقت علمی جلوگیری کند. همانندجویی برای احترام به حقوق محققان و گسترش علم و فناوری زمینه‌سازی برای دسترسی آزاد همگان به اطلاعات است." همانندجو " با جستجوی خودکار در متن کامل پایان‌نامه‌ها ، رساله و مقاله‌ها در ایرانداک و نیز در وب، نوشته‌های همانند را یافته و درصد همانندی و منبع تشابه را نشان می‌دهد. مجلس شورای اسلامی، کاربرد این سامانه را برای پروپوزال‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و... لازم و ضروری اعلام کرده است.
برای استفاده از این سامانه، پژوهشگران، مؤسسات و... می‌توانند عضو این سامانه شده و با ورود به سامانه و بارگذاری مقاله خود، نتیجه همانندجویی را در کوتاه‌ترین زمان، دریافت کنند.
iThenticate یک نرم‌افزار حرفه‌ای برای تشخیص سرقت علمی و فناوری پیشگیری از آن برای مقالات انگلیسی است. با کمک این نرم‌افزار، گزارش دقیق درصد مشابهت و سرقت علمی با ارائه مستندات کامل از منبعی که کپی‌برداری شده است، در زمانی کوتاه، ارائه می‌شود.
منابع و پایگاه اطلاعاتی این نرم‌افزار، بسیار قوی است، یعنی تقریباً، هر مقاله جدید مهم و معتبری که در مجلات علمی معتبر جهانی به چاپ رسیده و منتشر شده است، در پایگاه داده این نرم‌افزار وجود دارد که این امر باعث می‌شود تا با مقایسه مقاله جدید با داده‌های موجود در پایگاه علمی نرم‌افزار iThenticate، بخش‌هایی از مقاله که به مقاله یا مقالاتی در آنجا شباهت دارند، شناسایی شده و درصد شباهت مشخص گردد.
همان‌طور که پیشتر بیان شد، پایگاه داده نرم‌افزار iThenticate بسیار قوی است و به دو شکل آنلاین و آفلاین، می‌تواند به مقایسه هر اثر با مقالات دیگر بپردازد. این نرم‌افزار می‌تواند از طریق مقایسه متن با مقالات دیگر موجود در فضای آنلاین، درصد مشابهت مقاله را مشخص کند، اگرچه یافتن درصد همانند جویی در حالت آفلاین، بر اساس پایگاه داده‌های اطلاعاتی موجود در آن، ممکن و معتبر است.
همانندجوئی و کاهش درصد آن در مقاله و کتاب بسیار حائز اهمیت است. چراکه اگر در کتاب یا مقاله‌ای به عمد یا غیرعمد از جملات و پاراگراف‌های یک منبع دیگر استفاده شده باشد، به‌عنوان سرقت علمی و ادبی محسوب شده و آن مقاله فاقد ارزش و اعتبارعلمی خواهد بود. برای کاهش درصد همانندجوئی، راهکارهایی وجود دارند که در مؤسسات معتبر ارائه می‌شوند. شبکه مترجمین اشراق یکی از معتبرترین این مؤسسات میباشد که با کادر مجرب و حرفه‌ای و با خدمات و پشتیبانی 24 ساعته آماده ارائه خدمات به جامعه علمی و ادبی کشورمان میباشد.
سوال داری؟
نیاز به مشاوره داری؟
می‌خوای پروژه‌تو پیگیری کنی اما نمی‌دونی چجوری؟
نمی‌دونی چطور با پشتیبانت ارتباط برقرار کنی؟
کاری نداره! کافیه راه‌های ارتباطی با شبکه مترجمین اشراق رو بشناسی.
کدوم راه‌ها؟ یه نگاهی به پایین بنداز تا با همه راه‌های ارتباطی با شبکه مترجمین اشراق آشنا بشی.
تیم پشتیبانی شبکه مترجمین اشراق، آماده پاسخگویی به سوالات شما در همه ساعات شبانه‌روز
آدرس: تبریز، خیابان امام. چهارراه منصور. ساختمان سامان. طبقه ی شش. واحد جنوبی. شبکه مترجمین اشراق.
تلفن: 33343915 - 33343916 - 33345229 - 33342677 - 4107 (پیش‌شماره 041)
ایمیل: trans.eshragh@gmail.com
تبریز، خیابان امام. چهارراه منصور. ساختمان سامان. طبقه ی شش. واحد جنوبی. شبکه مترجمین اشراق.
0414107 داخلی 103 - 09918953354 - official.eshragh@gmail.com
آدرس: میدان انقلاب خیابان انقلاب به سمت ولیعصر بین خیابان دانشگاه فخررازی جنب بانک ملت ساختمان پارسا طبقه 6 واحد604.
تلفن: 66971897 (پیش‌شماره 021)
ایمیل: tehran.eshragh@gmail.com
میدان انقلاب خیابان انقلاب به سمت ولیعصر بین خیابان دانشگاه فخررازی جنب بانک ملت ساختمان پارسا طبقه 6 واحد604.
02166971897 - 09966327226 - tehran.eshragh@gmail.com
