چگونه مجله مناسب برای چاپ مقاله انتخاب کنیم؟

طی سالهای اخیر گرایش محققان، اساتید و دانشجویان خصوصا در مقاطع ارشد و دکترا به ارسال مقالات و پژوهشهای علمی به مجلات معتبر بسیار بیشتر از قبل شده است چون توانسته‌اند ترجمه تخصصی صحیحی را برای مقالات خود انجام دهند و همین امر سبب شده است که ارسال مقاله به مجلات معتبر از یک سو مهر تاییدی بر اعتبار و ارزش پژوهشها و فعالیتهای علمی آنهاست و از سوی دیگر نقطه نظرات و نقدهای علمی داوران و اساتید و سردبیران این ژورنالها را در اختیار آنها قرار میدهد. اما پروسه انتخاب مجله مناسب برای چاپ مقاله کار چندان آسانی نیست و نیاز به درنظر گرفتن ملاکها و معیار هایی دارد تا جدای از بحث پذیرش مقاله، آنرا در ژورنالی به چاپ برسانید که بر ارزش و اعتبار کار تحقیقاتی شما بیافزاید. منظور از انتخاب مجله مناسب لزوما انتخاب معتبرترین و باکیفیت ترین مجله نیست بلکه بایستی مجله ای را برای چاپ مقاله خود انتخاب کنید که با حیطه مورد پژوهش شما همخوانی داشته باشد؛ علاوه بر این باید فاکتورهایی نظیر نرخ پذیرش و زمان داوری را نیز درنظر گرفت.

فاکتورهای انتخاب مجله برای ارسال مقاله

افراد برای ارسال مقالات خود به مقاله‌های معتبر، فاکتورها و ویژگی‌های خاصی را در نظر می‌گیرند که در ادامه آمده است:

۱_ بررسی اعتبار و کیفیت مجله

نکته اول در این زمینه جستجوی در سایتهای معتبر مانند ISI یا تامسون رویترز، پایگاه اسکوپوس، ساینس دایرکت، اسپرینگر، جان وایلی و پاب مد است. باید بررسی کنید که مجله انتخابی شما در لیست این پایگاهها قرار دارند یا خیر. همچنین مطمئن شوید که مجله ISI انتخابی شما مورد تایید وزارت علوم، دانشگاه ها و سایر موسسات علمی باشد. وزارت علوم،تحقیقات و فناوری ،وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی در دوره های مشخصی از سال،لیست مجلات نامعتبر و جعلی را صادر می کند و دانشجویان و اساتید بایستی بر اساس این لیست ها مجله ی خود را انتخاب کنند. در غیر اینصورت مقاله ی چاپ شده برای محقق نداشته و آن مقاله اعتبار علمی خود را از دست می دهد.

2_ ضریب تاثیر (Impact factor )

یکی از سه شاخص استاندارد مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) و از مهم ‌ترین شاخص‌های مطرح در حیطه علم‌سنجی Impact Factor است. ضریب تاثیر، میانگین تعداد ارجاعات به یک‌مورد قابل استناد مانند مقاله پژوهشی، مقاله مروری، نامه، شماره اختراع، یادداشت و چکیده در یک مجله علمی در طول یک دوره زمانی معین‌ تعریف‌ شده ‌است.

این شاخص، بیانگر اعتبار یک مجله است که آنرا از مقالاتی که به چاپ رسانده کسب می ­کند. بالاتر بودن این ضریب برای هر مجله به منزله کیفیت بالاتر مجله است. در بررسی ضریب تاثیر باید به رشته مربوطه نیز توجه شود. همچنین اعتبار مقالات قدیمی­ با اعتبار ژورنال و ضریب تاثیر آن رابطه مستقیم دارد. به این صورت که هرچه اعتبار مقالات قدیمی تر بالاتر باشد و همچنان اطلاعات مقالات قدیمی در پژوهش ­های جدید مورد استفاده قرار بگیرد، اعتبار و ضریب تاثیر ژورنال مورد نظر بالاتر است.البته در نظر داشته باشید که در صورت پایین بودن کیفیت مقاله شما، احتمال اینکه این مقاله در یک مجله با ضریب تاثیر بالا به چاپ برسد کم است.نکته دیگری که برای سرعت بخشیدن به چاپ مقاله باید در نظر بگیرید نحوه انتشار یا تعداد شماره های منتشرشده مجله موردنظر در سال است که ممکن است بصورت فصلنامه،هفته نامه، ماهنامه و ... باشد. اگر مجله ­ای را انتخاب کنید که هر هفته منتشر می ­شود، احتمال چاپ سریع ­تر مقاله شما در آن وجود دارد. همچنین هرچه فاصله زمانی چاپ دو شماره متوالی در یک مجله کمتر باشد، طبیعی است که زمان داوری مقالات نیز کمتر و سرعت بررسی آن بالاتر است. البته بایستی به تعداد مقاله های چاپ شده در هر شماره نیز توجه نمود. برای مثال هفته نامه ای که در هر شماره ۳ یا ۴مقاله چاپ می کند با ماهنامه ای که در هر شماره ۱۲ مقاله چاپ می کند تفاوت چندانی نخواهد داشت.

3_ اهداف و حوزه موضوعی ژورنال

قبل از ارسال مقاله ضروریست که حوزه موضوعی مجله انتخابی خود را چک کرده و مطمئن شوید که مقاله شما با این حوزه همخوانی و هماهنگی داشته باشد. چراکه ارسال مقاله برای ژورنال اشتباه موجب رد شدن مقاله علمی شما و از دست رفتن زمان می ­شود. برای اینکار، بخش اسکوپ وب سایت مجله و اطلاعاتی که درباره مجله نوشته شده و نیز سایر مقالات چاپ شده در مجله را بررسی کنید. هر ژورنال در بخش معرفی خود، حوزه موضوعی که در آن‌ها مقاله پذیرش می‌کند را مشخص می‌کند. برخی مجلات دارای حوزه موضوعی گسترده هستند و غالب مقالات مربوط به یک رشته علمی را پذیرش و چاپ می‌کنند. مجلاتی نیز هستند که تنها در یک زمینه بسیار تخصصی بصورت محدود مقاله می‌پذیرند. پس باید ترجمه تخصصی مقالات با دقت انجام پذیرد تا ظرفیت پذیرش در مجلات را بیابد.

مجلات با حوزه موضوعی گسترده:

• Psychological Science

• Journal of Management

• Journal of Arts and Humanities

• Engineering Journal

مجلات با حوزه موضوعی محدود و تخصصی

• Bioprocess and Biosystems Engineering

• Clinical & Experimental Metastasis

• Journal of Autism and Developmental Disorders

برای مثال میتوانید تقریباً هر مقاله‌ای در حوزه مدیریت را به مجله Journal of Management ارسال کنید. اما با نگاهی به عنوان موضوعی مجلات تخصصی میتوان فهمید کدام دسته از مقالات را میتوان به این مجلات ارسال کرد.
از آنجایی که تعداد مقالات کمتری به مجلات تخصصی ارسال میشوند، این مجلات نرخ پذیرش بالاتری نسبت به مجلات با حوزه موضوعی گسترده تر دارند. اما در مقابل باید دقت بیشتری در نگارش مقاله و اعمال اصطلاحات داشته باشید. چرا که که داوران این دسته از مجلات تخصصی در حوزه مربوطه دارای تخصص هستند.

4_ بررسی نرخ پذیرش مقاله

نرخ پذیرش در مجلات مختلف، متفاوت است. برخی از مجلات ممکن است نرخ پذیرشی در حدود ۵۰ درصد داشته باشند. یعنی در صورت ارسال مقاله به این مجلات، به احتمال ۵۰ درصد مقاله ارسالی مورد پذیرش قرار میگیرد. اما برخی دیگر از مجلات نرخ پذیرش تا ۵ درصد هم دارند؛ به این معنی که احتمال پذیرش مقاله در آن بسیار کم است.
عامل دیگری که بر نرخ پذیرش موثر است هزینه دریافتی مجلات بابت چاپ مقالات است. مجلاتی که هزینه بالایی دریافت می‌کنند (برای مثال ۲۰۰۰ دلار یا بیشتر) تعداد مقالات کمتری دریافت می‌کنند. درنتیجه احتمال پذیرش و چاپ مقاله در آنها بیشتر است. از طرف دیگر تعداد مقالات ارسالی به مجلات رایگان بیشتر بوده و احتمال پذیرش مقاله در آنها بالطبع پایین تر خواهد بود.
فاکتور موثر دیگر در نرخ پذیرش مقاله، ضریب تاثیر مجله است که هرچه بالاتر باشد نشانگر دقت بیشتر مجلات در پذیرش مقالات است و این یعنی پایین بودن احتمال پذیرش مقالات.
برای اطلاع از احتمال و درصد پذیرش مقاله در یک مجله چند روش وجود دارد. روش اول مراجعه به سایت هر مجله است. برخی از مجلات نرخ پذیرش مقاله را در سایت خود درج می‌کنند. روش دوم استفاده از سایت‌های ژورنال فایندر مانند Elsevier Journal Finder یا Springer Journal Suggester است که با وارد کردن عنوان و چکیده مقالات خود هم می‌توانید مجلات مرتبط را ببینید و هم درصد پذیرش مقالات هر مجله را مشاهده کنید.

5_ بررسی محدودیت ­های ژورنال انتخابی

برای اینکار بخش مربوط به «اطلاعاتی برای نویسندگان» یا «Information for Authors» را چک کنید تا از محدودیتهای ژورنال موردنظر مطلع شوید. برای مثال ممکن است ژورنال محدودیتهایی برای چاپ مقالات محتوی گزارشهای موردی(Case Report) یا مقالات مشابه داشته باشد و یا این محدودیت مربوط به تعداد لغات باشد. یعنی تعداد کلمات مقاله ارسالی با استانداردهای مجله انتخابی هم خوانی داشته باشد مثلا اگر نوشته ­ی شما 6۰۰۰ کلمه باشد و مجله­ ای فقط مقالات ۴۰۰۰ کلمه ­ای چاپ کند، مقاله ارسالی شما ریجکت خواهد شد.

6_ هزینه تعیین شده از سوی ژورنال برای چاپ مقاله

عامل پرداخت هزینه یا چاپ رایگان مقالات، یکی از عوامل تاثیرگذار در انتخاب مجله از سوی محققین و دانشجویان برای ارسال مقاله است. برخی از مجلات مبالغی مانند ۳۰۰۰ دلار و حتی بالاتر برای چاپ مقاله از محققین دریافت می‌کنند. مجلاتی نیز هستند که بصورت رایگان اقدام به چاپ مقاله میکنند. برای فهمیدن علت دریافت هزینه از سوی مجلات لازم است با مفهوم اوپن اکسس (open access) و کلوز اکسس (close access) در مجلات آشنایی داشته باشید.

مجلات اوپن اکسس یا با دسترسی رایگان مقالات چاپ شده را به رایگان بر روی وبسایت خود منتشر می‌کنند و خوانندگان بدون پرداخت هزینه‌ای مقالات را مطالعه میکنند. این دسته از مجلات عمدتاً هزینه‌های مربوط به چاپ، هزینه داوران و کادر فنی مجله خود را از پژوهشگری که برای مجله مقاله ارسال می‌کند دریافت می‌کنند. برای مثال وب سایت DOAJ بهترین مرجع مجلات اوپن اکسس است. این مرجع که متعلق به دانشگاه لاند (Lund) سوئد است ۹۰۰۰ مجله اوپن اکسس را در خود جای داده است و تقریباً مجلات تمامی علوم را پوشش می‌دهد. در مقابل اما مجلات کلوز اکسس یا با دسترسی محدود، مقالات خود را به فروش می‌رسانند و هزینه‌های جاری مجله را از خوانندگان مقالات دریافت می‌کنند نه از پژوهشگران.

البته استثناهایی نیز در این زمینه وجود دارد و ممکن است یک مجله اوپن اکسس بدون دریافت هیچ هزینه‌ای از پژوهشگران اقدام به چاپ مقاله کند و پس از چاپ نیز آنرا بصورت رایگان در اختیار خوانندگان قرار دهد. این گونه مجلات اوپن اکسس وابسته به دانشگاه‌ها و مراکز بزرگ علمی وابسته بوده و هزینه‌های آن‌ها توسط موسسه مادر تامین می‌شود.

سخن آخر

سخن آخر اینکه از همان گام اول نگارش مقاله، آنرا در فرمت استاندارد یک مجله پژوهشی آماده کنید و در مرحله انتخاب مجله برای ارسال مقاله، انتخاب را بر اساس سطح مقاله پژوهشی خود انجام دهید. اگر مقاله را به یک مجله بسیار معتبر و با ایمپکت فاکتور بالا ارسال کنید درحالی که کار تحقیقی انجام شده در سطح آن مجله نباشد، صرفا وقت خود را تلف کرده اید و با ریجکت مقاله پس از چندین ماه هم زمان را از دست داده اید هم زحمات شما به هدر خواهد رفت.از طرف دیگر، اگر مقاله خود را به مجله ای با سطح پایین ارسال نمایید و مقاله اکسپت نیز بشود، اعتبار مقاله خود را با چاپ در یک مجله نه چندان معتبر پایین آورده اید. بنابراین در انتخاب مجله مناسب برای ارسال مقاله، باید به این نکته توجه داشت که مجله را با توجه به سطح کار تحقیقاتی که انجام داده اید، انتخاب کنید. تطابق کامل موضوعات تعیین شده از سوی مجله با موضوع مقاله شما می تواند شانس پذیرش مقاله را بالا برده و در کوتاه شدن پروسه داوری مقاله موثر باشد. البته در نظر داشته باشید که اگرچه کیفیت مجلات مهم هستند اما بهتر است مقاله خود را به ژورنال‌هایی که از لحاظ کیفیت در ۵ رتبه اول لیست انتخاب شما قرار دارند، ارسال نکنید؛ زیرا احتمال ریجکت شدن مقاله در این نشریه‌های معتبر زیاد است. همچنین هنگام ارسال مقاله به مجلات بسیار مهم است که مقاله خود را فقط به یک ژورنال ارسال کرده و از سابمیت هم‌زمان مقاله به چند ژورنال خودداری کنید. به‌این‌ترتیب که ابتدا یک مجله را انتخاب کرده، مقاله خود را سابمیت کنید . منتظر جواب

نامه سردبیر مجله و نتیجه داوری بمانید. اگر مقاله شما برای چاپ در مجله ریجکت شد، در این صورت می‌توانید مقاله خود را به ژورنال دیگر ارسال کنید.