معروفترین ضرب المثل های کردی را بشناسید
ضرب المثل ها ریشه در فرهنگ هر ملیت و مملکتی دارند و اکثرا دارای قدمتی دیرینه هستند و برخلاف ظاهر کلمات، معنی عمیق و آموزنده دارند و زبان کردی هم ضرب المثل هایی دارد که یا جهانی هستند و در همه زبانها به شیوه های مختلف بیان می شوند و یا مختص خود کردهاست.
ضرب المثل ها یکی از نمودهای هر فرهنگ می باشد. هر فرهنگی برای خود ضرب المثل هایی دارد که دارای پیشینه تاریخی می باشند. پشت هر ضرب المثلی داستانی نهفته است که در زمانهای قدیم روی داده است. زبان کردی نیز از این امر مستثنی نیست. همانند زبانهای دیگر ضرب المثل های کردی نیز شیرین و آموزنده هستند.
ضرب المثل های کردی و معانی فارسی آنها
آیر خاسه دم و دوی برا خاسه نه جور شوی
معنی فارسی این ضرب المثل کردی این است که آتش با دم و دوش خوب است، برادر خوب است اما نه مثل شوهر.
این ضرب المثل از اینجا نشئت گرفته است که در زمانهای قدیم در سرزمینی زن و شوهری زندگی می کردند که در یک روز سرد زمستانی باهم دعوا می کنند، برادر زن به دنبال خواهرش می رود تا او را به خانه پدری ببرد. در بین راه خواهر بخاطر سردی هوا به خود می لرزد و برادر چون چیزی برای گرم کردن او نداشت به ناچار قنداق تفنگ را می شکند و خواهرش را گرم می کند. پس از آن برادر می پرسد که برادر خوب است یا شوهر؟ خواهر در جواب این ضرب المثل را بیان می کند.
منظور از این ضرب المثل کردی این است که خواهر و برادر بایستی احترام همدیگر را داشته باشند اما در رابطه ی بین زن و شوهر دخالت نکنند.
یه چه س بوییده سه گیسکه گه ی حه یاس.
معنی فارسی: چرا شبیه به بزغاله ایاز شده ای.
این ضرب المثل داستانی پشت سر ندارد.
-منظور از این ضرب المثل این است که چرا یک روز خوب هستی، یک روز بد؛ چرا یک روز لاغری و یک روز چاق؛ چرا گاهی اوقات هستی و گاهی اوقات نیستی.
بچه کشکت بساو.
معنی فارسی: برو کشکت را بساب.
در زمانهای قدیم فردی بنام "مش حسن" بود که به شیخ بهایی بسیار حسادت می کرد. روزی شیخ بهایی برای دیدار از مدارس و مراکز علمی به مدرسه ی مش حسن رفت. همه برای اسقبال از وی و همراهان به پا خاسته و خوشامدگویی کردن بجز مش حسن. در این حین مش حسن غرق در رویای خود شاه را کنار خود دید و مشغول صحبت با وی شد. شاه از او چند سوال پرسید که مش حسن به آنها پاسخ داد و مورد تشویق همه قرار گرفت. پس از چند روز شاه و را بعنوان وزیر خود معرفی کرد و شیخ بهایی به پای او تعظیم کرده و طلب بخشش کرد. ناگهان شیخ بهایی او را از عالم رویا خارج کرد و گفت مش حسن برو کشکت رو بساب.
-منظور از این ضرب المثل این است که به دنبال کار خودت برو و به کار دیگران و کاری که به تو مربوط نیست دخالت نکن.
له شتر دیو بخه ف و خه و آشو پاشو نه وین.
معنی فارسی: دور از شتر بخواب و خواب آشفته نبین.
این ضرب المثل حکایتی از قدیم ندارد.
منظور از این ضرب المثل این است که از کارها و آدمهای بد فاصله بگیر و زندگی راحت و خوبی داشته باش.
یه چه س تاریکه و مانگه شو کید.
معنی فارسی: چرا یکبار شب تاریک و یکبار شب روشن می شوی.
-این ضرب المثل کردی نیز هیچ حکایتی ندارد. مفهوم این ضرب المثل این است که چرا دائم رنگ عوض میکنی، یک روز با همه خوب هستی و برعکس یک روز با همه بد میشوی.
من خان و تو خان کی خر که آو بیید.
معنی فارسی: من خان باشم و تو هم خان باشی چه کسی خر را آب بدهد.
منظور این است که هرکسی باید به وظیفه خود آشنا باشد و کار خود را انجام دهد. در واقع، به اهمیت تقسیم کارها و سلسله مراتب بین مردم اشاره دارد.
قالاو وه قالاو هویشید رویت ره ش.
معنی فارسی: کلاغ به کلاغ میگه روت سیاه.
در فارسی معادل این ضرب المثل "دیگ به دیگ میگه روت سیاه" است.
اینگونه حکایت می کنند که در قدیم چون غذاها رو روی آتش می پختند و زیر دیگ ها هیزم می گذاشتند، دود و آتش آنها را سیاه می کرد. مسخره است که دیگ سیاه و دودی دیگ دیگر را مسخره کند و بگوید چرا کثیف و دودی هستی؟
مفهوم این ضرب المثل کردی این است که هرکسی بایستی در ابتدا به عیب های خود فکر کند قبل از اینکه بخواهد عیب های دیگری را رو کند. بعنوان مثال، اگر خودش پر حرف و وراج است، بهتر است عیب های خود را کنار بگذارد و بعد بقیه را مسخره کند.
برخی از ضرب االمثل های کردی در اکثر زبانها استفاده می شود ولی به لهجه آن گویش. بنابراین ممکن است پیشامدهای گذشتگان به زبانهای گوناگون بکار رفته تا همگان بتوانند از آنها بهره مند شوند.
دار هه رچی فره تر بر گری بیشتر سری تیده خوار.
معنی فارسی : درخت هرچه پرثمر تر می شود سرش را به طرف پایین خم می کند.
مفهوم این ضرب المثل کردی بسیار واضح است. این ضرب المثل دلالت بر این دارد که همانطور که درخت با زیاد بار آوردن سنگین شده و به پایین خم می شود، انسانها نیز با بالا رفتن سطح علمی و ادبی و معنوی خویش تمایل کمتری به مطرح کردن خود دارند و از توجه و فخرفروشی به دیگران خوشایند نیستند.
در واقع بدین معنی است که انسان هرچه به سطوح بالای علمی، اجتماعی، معنوی برسید بایستی فروتن و خویشتن دار باشد.
تعداد ضرب المثل های کردی زیاد است و نمی توان همه آنها را در این پست مطرح کرد، لذا فقط چند ضرب المثل مهم را ذکر کردیم که امید است مثمر ثمر واقع شود.
