آموزش اصول و روش ترجمه تخصصی متون
شخصی که صرفا به زبان خارجی آشنا باشد نمی تواند مترجم خوبی بشمار بیاید مگر اینکه یک سری اطلاعات در مورد نحوه و اصول ترجمه کسب کند. زیرا ترجمه کار خیلی حساسی است و اگر اصولی رعایت نشود به متن و محتوای آن صدمه خواهد زد.
زبان انگلیسی یا هر زبان خارجی دیگری را هم که بلد باشید، باز هم تا روش ترجمه متون تخصصی و انواع محتوا را ندانید، امکان نوشتن متن و محتوایی تمیز و صحیح برایتان مقدور نخواهد بود. ترجمه کردن، راه و روش دارد. باید با فنون آن آشنا باشید و با ظرافت‌های نوشتاری و کلامی، اقدام به تولید متنی کنید که برای خواننده آن دل‌پذیر، روان و گویاست. منبعی که شروع به ترجمه آن می‌کنید از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر این منبع غنی و مناسب نباشد، برای ارائه متنی ترجمه‌شده که از استانداردهای کافی برخوردار است به مشکل برخواهید خورد.
منظور از ترجمه تخصصی متون چیست؟
ترجمه تخصصی متن را باید فرایندی دانست که در آن متون مرتبط با حوزه‌های مختلف علمی و فنی از زبان مبدأ به زبان مقصد ترجمه می‌شوند. به عبارت دیگر ترجمه تخصصی نیاز به استفاده از مترجمی دارد که یا در آن حوزه تحصیل کرده باشد یا در طول فعالیت حرفه‌ای خود متون فراوانی را در آن زمینه ترجمه کرده باشد. چنین کارشناسی نه تنها با اصول نگارش و ویرایش آشنایی دارد بلکه بر اصطلاحات تخصصی آن حوزه نیز اشراف دارد. متون بی‌شماری به ترجمه تخصصی متن نیاز دارند. کتاب‌ها و مقالات ژورنال‌های علمی، پزشکی و فنی مهندسی نمونه‌هایی هستند که باید با نگاهی متفاوت به محتوایشان نگریست. در این نوع متون اولین معنایی که به ذهن می‌رسد یا در فرهنگ‌های لغت یافت می‌شود لزوماً درست‌ترین معنا نیست. در نتیجه مترجم‌ها باید با هر واژه‌ای که مواجه می‌شوند تمام معادل‌هایش را مرور کنند. گاهی اوقات معادل مورد نظر در هیچ فرهنگ لغتی یافت نمی‌شود و برای معادل‌یابی حساب شده باید مقالات و کتاب‌های متنوعی را در آن حوزه مطالعه کنند. به این ترتیب در موارد متعدد زمانی طولانی صرف معادل‌گزینی می‌شود. علاوه بر این برخی رشته‌ها ممکن است ادبیات خاص خود را داشته باشند و مفاهیم‌شان به شکلی بیان شود که برای خواننده‌ی عام نامأنوس باشد. در این صورت مترجم متن مذکور باید با لحنی مناسب مفهوم مورد نظر را انتقال دهد.
اصول ترجمه تخصصی متون
ترجمه متن یکی از پرکاربردترین راه‌های ارتباط جوامع است و ارتباط با جوامع بخش جدا نشدنی از زندگی همه ما انسانها است. تمامی مقالات مهم و اکتشافات به زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها نوشته می‌شوند و برای دستیابی به این منابع نیاز به ترجمه آنها داریم. نحوه ترجمه تخصصی متون تا حد زیادی وابسته به سلیقه و شیوه کاری هر مترجم است. اما باید بدانید که اصولی کلی هم در این زمینه وجود دارد که در چارچوب آن هر مترجم انتخاب‌های شخصی خود را پیاده‌سازی می‌کند. قبل از اینکه روش ترجمه تخصصی متون خود را در ترجمه متن پیاده کنید باید حتما به این مراحل توجه داشته باشید.
مترجمان حرفه‌ای هم همیشه به مراحل کلی زیر برای ترجمه متون پایبند هستند:
کلیت متن را به خوبی درک کنید و نگاهی جامع به بخش‌های مختلف آن داشته باشید.
شروع کردن متن بعد از بررسی کلیت آن از جمله اقداماتی است که مترجمان حرفه‌ای انجام می‌دهند. اگر زیاد از حد تعلل کنید و مرحله قبل را به اصطلاح عامیه کِش بدهید، امکان دارد که روند ترجمه به آن خوبی که انتظار دارید، پیش نرود.
بعد از انجام ترجمه و استفاده از روش ترجمه به سبک خودتان باید کار مرور و دوباره‌خوانی متن را انجام بدهید.
انواع روش ترجمه متن متنوع است اما باید بدانید که تمام مترجمان بعد از مرور نیاز به کناره گرفتن از متن خود دارند.
بررسی و ویرایش تخصصی نهایی را انجام بدهید و کار را به پایان برسانید.
چگونه متون تخصصی را ترجمه کنیم؟
نکاتی که تاکنون مطرح شد به شما در انتخاب اصول و روش ترجمه و بدل شدن به یک مترجم خبره کمک شایانی می‌کند. این نکات باید در ترجمه از هر زبانی لحاظ شوند اما همانطور که می‌دانید این روزها ترجمه تخصصی متون پرکاربردتر است و احتمالا شما هم به دنبال آموزش ترجمه متون هستید. نوشتن متون آنها امری است که مانند ترجمه از هر زبان دیگری فرایندهای مخصوص به خود را دارد.
ترجمه متون امری است که مانند ترجمه از هر زبان یا رشته تخصصی دیگری فرایندهای مخصوص به خود را دارد. به گام‌های زیر در ترجمه تخصصی متون دقت کنید:
گام اول
در نخستین گام برای ترجمه متون تخصصی باید به زبان و لحن متن واقف شوید. یعنی بدانید که متن اصلی با چه رویکرد و دیدگاهی نوشته شده است تا بتوانید آن را به درستی و با زبان و لحنی مناسب ترجمه کنید.
گام دوم
شروع به نوشتن جملات کنید و در نگارش تعلل به خرج ندهید. با شروع نگارش و با داشتن نیم نگاهی به لحن و زبان متن اصلی کار ترجمه را پیش ببرید و بدانید که با نوشتن است که می‌توانید از تکنیک‌‌های ترجمه بهره ببرید و خلاقیت لازم را برای بخش‌های مختلف متن به کار بگیرید.
گام سوم
بعد از نوشتن متن اولیه به سراغ صیقل دادن متن بروید. باید تمام تلاش‌تان را به کار بگیرید تا تمام اشتباهات احتمالی از میان برداشته شود. اشکالات متن هم می‌تواند به صورت جا انداختن بخشی از قطعات متن خودش را نشان بدهد هم اشکالی فنی و نگارشی باشد. املا، قواعد، روانی نوشتار و همه چیز را بررسی کنید و نگذارید که ایرادی در متن باقی بماند.
گام چهارم
برای تمام مترجمان این مرحله کاملا ضروری است. در این مرحله باید از متن فاصله بگیرید و از دیدگاه یک خواننده به متن نگاه کنید. بدیهی است که وقتی شما ترجمه‌ای را انجام می‌دهید، نگاه از بیرون به آن بسیار دشوار خواهد بود اما با ایجاد یک وقفه می‌توانید تا حدی با نگاه یک خواننده به متن ترجمه‌تان توجه داشته باشید.
گام پنجم
در آخر باید تمام متن را از ابعاد گوناگون بسنجید به طوری که هیچ اشتباهی دیگر در آن جا نمانده باشد. یادتان باشد که بهترین روش برای ترجمه متون را شما مشخص می‌کنید. یعنی باید ببینید که چطور دانش‌تان در زمینه ترجمه، ویرایش و نگارش منجر به تولید یک متن و محتوای دقیق و درست می‌شود. برندی که از خود به جای می‌گذارید، حاصل ترجمه‌هایی است که از شما منتشر می‌شود پس کوشا و صبور باشید.
راهنمای ترجمه تخصصی متون چگونه است؟
انتخاب اصول و روش ترجمه برای کسانی که به شکل تخصصی در این زمینه فعالیت می‌کنند بسیار ساده و آسان است. اما اگر به عنوان یک مبتدی به این عرصه وارد می‌شوید باید دقت زیادی به خرج بدهید و اصول ترجمه متون تخصصی را به خوبی یاد بگیرید. واقعیت این است که بهترین روش ترجمه وجود ندارد. یعنی همانطور که گفته شد، هر مترجمی روش ترجمه مخصوص به خود را دارد. اما نکاتی وجود دارند که دانستن آنها به شما کمک می‌کند تا در این زمینه خوب و مطلوب عمل کنید.
جملات را کوتاه و مختصر بنویسید.
یادتان باشد که اگر به دنبال پیدا کردن بهترین روش ترجمه تخصصی متون هستید باید به تعداد واژگان موجود در هر جمله و عبارت دقت کافی داشته باشید. جملات بلند و طولانی برای هیچ خواننده‌ای جذاب و قابل درک نیست. جمله‌ای که خواننده را وادار کند برای درک بهتر آن از ابتدای خط شروع به خواندن مجدد کند، نشانه‌ای از ضعف کار مترجم است.
عناصر جمله را در جای مناسب خود بگذارید.
یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی که باید به عنوان اصول اساسی در روش ترجمه متون خود به کار ببرید، اهمیت دادن به مکان و جای مناسب عناصر جملات است. هر جمله‌ای در هر زبانی دارای عناصری مانند فعل، فاعل، مفعول و… است. این عناصر در هر زبانی دارای جایگاه خاص خود در عبارت هستند. پس اگر احیانا، جای فعل و فاعل یا هر عنصر دیگری از کلام را به درستی رعایت نکنید به نتیجه‌ای غیرحرفه‌ای و غیراستاندارد نزدیک می‌شوید که کفایت‌تان در امر ترجمه را به شدت زیر سوال می‌برد.
از آوردن گروه‌های اسمی طولانی پرهیز کنید.
گاهی اوقات در ترجمه باید گروه اسمی طولانی متشکل از عناصر مختلف یک عبارت را کنار یکدیگر بیاورید. مثلا در همین جمله قبلی، گروه اسمی طولانی متشکل از عناصر مختلف یک گروه اسمی به شدت طولانی است که شاید در نگاه نخست باعث شود که خواننده به خوبی نتواند متوجه مفهوم و منظور آن شود. در ترجمه هم باید نهایت تلاش خود را به کار بگیرید تا از نوشتن گروه‌ها و عبارات اسمی طولانی در جملات خودداری کنید.
اصطلاحات و عناوین خاص را دقیق ترجمه کنید.
روش ترجمه متون خوب در دانستن نکاتی ظریف است. مثلا اگر اصطلاحات و عبارات خاصی در جمله‌های متن وجود دارد، باید در ترجمه صحیح آنها نهایت دقت را به کار بگیرید. ضمن اینکه بعد از رسیدن به یک ترجمه دقیق از یک اصطلاح، همان را در تمام متن به کار ببرید. اصلا درست نیست که از مترادف‌های آن اصطلاح در نقاط مختلف متن استفاده کنید. باید طوری عبارات خاص و اصطلاحات را بنویسید که معنا و جایگاهی که در متن اصلی دارند به متن ترجمه هم کاملا منتقل شود.
از طنز و مطایبه بپرهیزید.
یادتان باشد که در ترجمه متون مختلف باید به لحن و حس و حالی که در جملات‌شان جاری است به شدت دقت داشته باشید. از طنز و مطایبه بیهوده بپرهیزید. روش ترجمه تخصصی متون رسمی و جدی هیچ ارتباطی با طنز ندارد. پس اگر متن اصلی فاقد طنز و مطایبه است، شما هم نباید از این لحن در متن ترجمه‌تان بهره ببرید. به متن اصلی وفادار باشید. البته باز هم تاکید می‌شود که رعایت لحن و زبان متن اصلی لازم است اما در ترجمه محتوایی که در دست دارید باید ببینید که اولویت‌هایتان چیست.
جملات معلوم را به مجهول ترجیح بدهید.
یادتان باشد که جملات معلوم، بهتر درک می‌شوند و ساده‌تر هستند. جملات مجهول هم در بعضی از متون علمی قابل استفاده‌اند و حتی بهتر است از آنها استفاده شود اما در متون ساده و عادی که ترجمه می‌کنید، بهره گرفتن زیاد از جملات مجهول به جای جملات معلوم باعث می‌شود که خوانش و درک جملات و عبارات کمی دشوار شود. پس بنا به نوع متن و محتوایی که به ترجمه آن می‌پردازید، دست به استفاده از جملات معلوم یا مجهول بزنید.
آموزش ترجمه تخصصی متون چگونه است؟
آموزش ترجمه از طریق روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. شرکت در کلاس‌های ترجمه از جمله رایج‌ترین روش‌هایی است که افراد مختلف از آن استفاده می‌کنند. اما این تمام ماجرا نیست. به خاطر اینکه با وجود فناوری‌های مختلف و امکانات گوناگونی که دنیای مدرن به ما ارائه می‌کند به راحتی می‌توان آموزش ترجمه متون تخصصی و روش ترجمه متون را آموخت. یکی از مهم‌ترین روش‌ها در ترجمه متون تخصصی این است که تمرین و تکرار را در نظر داشته باشید. استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های کاربردی مختلف به شما اجازه می‌دهد تا شروع به ترجمه مقالات کنید و با تمرین و کمک این نرم‌افزارها به کار ترجمه مسلط شوید. البته باید از میان نرم‌افزارهای موجود از گزینه‌های خوبی استفاده کنید که در مسیر یادگیری، قابل اعتماد هستند.
بهترین روش برای ترجمه تخصصی متون چیست؟
اگر در کار ترجمه باشید یا به دنبال مترجمی خبره برای سپردن کار ترجمه خود به او هستید باید روش‌های درست این مسیر را بدانید. شرکت‌های خدمات ترجمه از مسیرهای نوین و اصولی برای ترجمه مقاله بهره می‌برند که دانستن برخی از روندهای آنها برایتان خالی از لطف نخواهد بود:
قبل از شروع ترجمه هر متن باید آن را به خوبی و کاملا مطالعه کنید. این مطالعه به شما کمک می‌کند تا با آمادگی از بخش‌های مختلف آن دست به کار شوید و شروع به نوشتن متن از زبانی دیگر کنید.
ابزارهای لازم برای نوشتن ترجمه را از قبل آماده کنید. با توجه به شناختی که از متن با خواندن متن پیدا کرده‌اید. دیکشنری‌ها، نرم‌افزارهای آنلاین و آفلاین و هر ابزار موثر دیگر در مسیر ترجمه متن را برای خود فراهم کنید.
با شروع ترجمه متن باید به انتخاب واژگان درست و مناسب دقت زیادی داشته باشید. از همان شروع کار سعی کنید که برای ترجمه، حوصله و سلیقه کافی به خرج بدهید.
به متن اصلی وفادار باشید. یادتان باشد که لحن و سبک نویسنده اصلی را در جملات و عبارات‌تان جاری کنید. البته لازم نیست که اسیر جزئیات دست و پاگیری شوید که بود و نبودشان در متن چندان تاثیری ندارد.
به مخاطب فکر کنید و ببینید که قرار است چه کسی این متن ترجمه شده را بخواند. پس نیازها و سلیقه او را هم در مسیر ترجمه در نظر داشته باشید.
ترجمه تخصصی متون در شبکه مترجمین اشراق
برای اینکه بتوانید به یک مترجم خبره بدل شوید باید تمرین و تکرار در امر ترجمه را در برنامه‌های‌تان قرار بدهید و علاوه بر آن تا جایی که می‌توانید از راه‌کارهای مناسب برای تقویت مهارت‌تان در ترجمه بهره ببرید. همانطور که پیش‌تر هم عنوان شد، ترجمه خوب و روش ترجمه متون تخصصی استاندارد در داشتن آگاهی نسبت به قواعد، اصول زیبانویسی و موارد تخصصی دیگر است. ترجمه یک فن و توام با هنر است. پس باید برای متخصص شدن در آن زمان بگذارید. دانشجویان و فعالان در حوزه فعالیت‌های آکادمیک به‌خوبی می‌دانند که اهمیت ترجمه صحیح متون و مقالات برای ارائه در فضای دانشگاهی و ژورنال‌های بین‌المللی آنقدر مهم است که اگر درست صورت نگیرد، امکان دارد تمام زحمات پژوهشی و علمی افراد را به‌سادگی به هدر بدهد. شبکه مترجمین اشراق با درک این موضوع و نیاز بالای جامعه علمی و پژوهشی به خدمات مرتبط با ترجمه تخصصی متون از نیروهای خبره خود کمک می‌گیرد تا پروژه‌های ترجمه متون باکیفیت و ضمانت به مشتریانش ارائه شوند. یادتان باشد که شبکه مترجمین اشراق به سه چیز در ارائه سفارشات ترجمه مقاله حساسیت دارد: کیفیت، زمان تحویل و ضمانت.
