مهم‌ترین گام‌های اولیه نگارش مقاله
نویسنده مقاله نیاز دارد نوع مقاله را قبل از شروع به نگارش آن انتخاب کند: مقاله علمی پژوهشی یا مقاله مروری
تهیه مقاله از نتایج مطالعات و پژوهش های انجام شده توسط یک پژوهشگر و ارائه آن به سایر محققین، یکی از مهم‌ترین گام‌های مراحل پژوهشگری به شمار می رود. زیرا یک تحقیق و کار علمی هر اندازه هم مهم باشد، در صورتی که در اختیار عموم قرار نگیرد به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد. چون رشد و گسترش هر عملی از طریق ارائه و به هم پیوستن دانشِ فراهم آمده از سوی فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق می یابد.
مقالات علمی براساس محتوا و اهداف مقاله به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
مقاله پژوهشی
دراین نوع مقالات، محقق به بیان یافته های تجربی خود با مطالعه و آزمایش در خصوص یک موضوع جدید، که قبلا توسط کسی مورد بررسی قرار نگرفته است، می پردازد. این مقالات در دسته ی نوشته های سطح اول قرار می گیرند. بنابراین دارای ساختار مشخص هستند و تمام اجزای مقاله را دارا می باشند. این گروه از مقالات در میان محققین و پژوهشگران بسیار پر کاربرد است و از آنجاییکه چیز جدیدی برای گفتن دارد، احتمال چاپ آنها در مجلات زیاد است. یک مقاله پژوهشی به دو دسته زیر تقسیم می شود:
مقاله بنیادی: در این مقالات چیزی به علم اضافه می شود، مانند معرفی یک مدل جدید
مقاله کاربردی: در این مقالات یک مساله واقعی براساس مدل های موجود حل می شود
مقاله مروری
در این نوع مقالات نقد و بررسی بر روی تحقیقات پیشین در زمینه یک موضوع خاص صورت می گیرد و پیش زمینه ای از آن موضوع ارائه می شود. مقالات مروری حاوی یافته اولیه جدیدی نمی باشند، اما برای چاپ شدن در یک مجله، مورد داوری و بازبینی قرار می گیرند. در مقالات مروری برخلاف مقالات پژوهشی، چون مطالعه جدیدی انجام نگرفته است، بخش مواد و روش ها مطرح نمی شود.
افرادی می توانند مقالات مروری بنویسند که اولا چند پژوهش در خصوص آن موضوع انجام داده باشند، ثانیا دارای تجربه و اشراف کامل بر روی موضوع مورد نظر باشند.
این مقالات پس از نقد و بررسی مطالعات قبلی موارد زیر را بیان می کنند:
چه یافته ها و اکتشافات قبلی در مورد آن موضوع وجود دارد.
روند پیشرفت مطالعات قبلی در مورد آن موضوع چگونه است.
در چه بخش هایی از آن موضوع مطالعات کافی صورت نگرفته و نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتر است.
چه بخش هایی از آن موضوع هنوز بکر و دست نخورده است و برای انجام تحقیقی جدید مناسب می باشد.
پس از آشنایی با انواع مقالات به ذکر دلایل مختلف چاپ یک مقاله، از نظر علمی می پردازیم:
آموختن مطلب جدید
گاهی نگارش درباره یک موضوع خاص، باعث درک و شناخت و یادگیری بيشتري نسبت به آن موضوع می شود.
بررسي موضوع تحقيق
گاهی نوشتن در خصوص پیشینه تحقیق در يك موضوع خاص، براي بسياري از نويسندگان مقالات علمي انگیزه ای ایجاد می کند تا بتوانند به نگارش مقالات مروری بپردازند.
مستند سازي
گاهی با نوشتن در یک موضوع خاص و نگارش فرایند پژوهشي در طی انجام آن، امكان مستندسازي در آن زمينه ایجاد می شود و می توان نتایج آن را در مجله هاي معتبر مستند کرده و به چاپ رساند.
برای ارائه یک گزارش
از دیگر علل نگارش مقاله، ارائه گزارشی از یک فعاليت پژوهشي، به جامعه علمي و محققین دیگر، برای استفاده از نتایج و ایجاد انگیزه برای ادامه آن تحقیق می باشد.
متقاعد کردن ديگران در خصوص یک موضوع خاص
گاهی از طريق نوشتن و انتشار مقاله در یک زمینه خاص در مجله هاي بين المللي، امکان پاسخگويي به منتقدان میسر مي شود.
تبديل دانش شخصي به دانش اجتماعي
تملک يا شخصي کردن دانش
تنازع بقا در محيط دانشگاهي و پژوهشي
قبل از شروع به نگارش یک مقاله علمی، باید سه محور مهم زیر را مورد توجه قرار داد:
1. تفاوت در اصول نگارش و ساختارها در هر رشته
هر گز نمی توان يک دستورالعمل کلی و عمومي براي نگارش مقاله در تمامی رشته ها ارائه کرد، زیرا این کار در هر رشته ای اصول و قواعد ویژه خود را دارد. بنابراین هر فردی قبل از اینکه اقدام به نوشتن مقاله در رشته خود بکند، بایستی ابتدا با مطالعه چندین مقاله در همان تخصص، با ساختار و زبان مشترک و نحوه نگارش مقاله در آن رشته آشنا شود و سپس اقدام به نگارش مقاله نماید. نحوه ارائه نتایج تحقیقات و پژوهش نیزمی تواند بسته به هر رشته ای، به صورت توصیفی و تفسیری یا به شکل فرمول و نمودار باشد.
2. تفاوت در چگونگي ارائه بحث ها
تحلیل نتایج کارهای پژوهشی انجام گرفته در یک موضوع خاص، در بخش بحث یا دیسکاشن هر مقاله گنجانده می شود. اصول و قواعد خاصی برای چگونگي ارائه بحث ها در مقالات رشته های مختلف وجود دارد. بنابراین باید در هر رشته، با ساختار مورد قبول آن علم در زمینه ارائه بحث ها آشنا شد و مطالب مقاله را بر اساس آن تنظیم کرد.
3. تفاوت در شيوه رفرنس دهی
در رشته ها و دانشگاه ها و حتی مجلات علمی مختلف، روش های رفرنس نویسی متفاوتی وجود دارند. هر کدام از این روش ها در میان اهالی علم خود، مقبولیت و مشروعیت داشته و به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
مراحل کلی نگارش مقاله
مشخص کردن موضوع کلی و جامع باتوجه به نیازهای جامعه.
بررسی موضوع از لحاظ ارزشمندی و امكان پذیری
با مطرح کردن چند پرسش زیرمی‌توان به ارزشیابی یک مقاله پرداخت:
موضوع وعنوان مقاله تا چه میزان تازه است؟
موضوع مقاله از چه جنبه‌ای و برای چه افرادی مفید و کاربردی است؟
آیا امکان این وجود دارد تا چنین مقاله‌ای تهیه شود؟
چه مشکلات و دشواری‌هایی ممکن است برای نگارش این مقاله پیش آید؟طرح ریزی ساختار کلی
تهیه فهرست ابتدایی مطالب وعنوان قسمت‌های اصلی و فرعی، تمرکز روی هدف و جامعه مخاطبین، یکپارچگی بین ساختارهای مقاله و مشورت با کارشناسان.مدیریت و کنترل زمان
زمان بندی مناسب و انجام گام به گام كارها موجب می شود كه تهیه و نگارش مقاله، در مدت زمان از پیش تعیین شده میسر باشد.یافتن منابع اطلاعاتی پایه و اساسی
