فارسی که اغلب زبان پارسی نیز نامیده می شود، پرکاربردترین شاخه ی ایرانی زبان های ایرانی ـ هندی، زیر شاخه ای از خانواده زبان هندی ـ اروپایی، می باشد. امروزه زبان فارسی بیشتر در ایران و افغانستان مورد استفاده قرار می گیرد، اما در گذشته زبانی بود که در نواحی مختلف، از خاورمیانه گرفته تا هند، استفاده می شد. تعداد قابل توجه گویشوران فارسی را در دیگر کشورهای خلیج فارس (بحرین، عراق، عمان، یمن و امارات متحده عربی) و جوامع بزرگ ایالات متحده آمریکا می توان پیدا کرد. بنابراین تعداد فارسی زبانان جهان را می توان درصد قابل توجهی نسبت به دیگر گویش ها عنوان کرد.
زبان فارسی یک ابر زبان است که حدود 110 میلیون نفر در دنیا به این زبان صحبت می کنند، بویژه ایران، افغانستان و تاجیکستان. بنابراین تعداد فارسی زبانان جهان بسیار زیاد است: مطابق با برآوردها بیش از 40 میلیون نفر فارسی زبان در ایران (حدود 60% جمعیت ایران) وجود دارد؛ بیش از 14 میلیون نفر در افغانستان به زبان فارسی دری صحبت می کنند (50% جمعیت کشور افغانستان)؛ و در پاکستان حدود 2 میلیون نفر فارسی زبان دیده می شود.
در کشور افغانستان نیمی از مردم کشور فارسی زبان هستند و می توان گفت که در همه جای کشور فارسی صحبت می شود.

زبان فارسی زبان رسمی سه کشور

ایران

فارسی غربی (پارسی) زبان اول حدودا 45 میلیون ایرانی است، کشوری چند زبانه که جمعیتی بالغ بر 81 میلیون نفر دارد. فارسی زبان رسمی کشور ایران است. این زبان در کشورهای عراق، عمان، قطر و تاجیکستان نیز صحبت می شود. مبنای فارسی استاندارد گویش مردم پایتخت ایران یعنی تهران و اطراف آن می باشد.

افغانستان

فارسی شرقی (دری، پارسی افغانی، فارسی شرقی) زبان اول حدود 6.7 میلیون نفر در افغانستان، استان خراستان و پاکستان می باشد. در کنار زبان پشتو، زبان رسمی کشور افغانستان است. دری زبان اصلی افغانستان و زبان مادری انواع گروههای قومی آن می باشد.

تاجیکستان

حدود 4.5 میلیون نفر در تاجیکستان و ازبکستان، جمهوری های شوروی سابق در آسیای مرکزی به زبان تاجیکی (گالتا، تاژیک، تاجیک، فارسی تاجیکی) صحبت می کنند. تاجیکی زبان رسمی تاجیکستان است. علاوه بر این، در قرقیزستان و قزاقستان نیز به زبان تاجیکی صحبت می کنند.

گویش ها(Ethnologue)

حدود 20 گویش زبان فارسی را فهرست کرده است که به سه گروه اصلی تقسیم بندی می شوند که بصورت متقابل قابل درک هستند و با توجه به ملاحظات جغرافیایی ـ سیاسی بعنوان زبان های مجزا مد نظر قرار می گیرند. این سه گروه با توجه به سیستم های صوتی و تا حدودی ساختار و لغات خود متفاوت از هم می باشند. تفاوت لغوی تاثیرات زبان عربی (در ایران)، پشتو (در افغانستان) و روسی (در تاجیکستان) را نشان می دهد. با این وجود، زبان ادبی در ایران و افغانستان یکسان است، فقط تفاوت ناچیزی باهم دارند.

یادگیری زبان فارسی

ریشه های زبان فارسی

زبان فارسی زیر گروه زبانهای ایرانی غربی می باشد، از جمله دری و تاجیک؛ زبان های اندکی مرتبط لری، بختیاری و کومزاری؛ و گویش های غیر فارسی استان فارس.
ایرانی های غربی و شرقی گروه ایرانی شاخه زبان های اروپایی ـ هندی را تشکیل می دهند. زبان های هندی ـ ایرانی در بسیاری از مناطق صحبت می شوند، یعنی از شرق ترکیه و شرق عراق تا غرب هند. دیگر تقسیم بندی اصلی هندی ـ ایرانی، زبان های هندی ـ آریایی می باشد، گروه متشکل از زبان های مختلف شبه قاره هندی، مثل سانسکریت، هندی / اردو، بنگالی، گوجاراتی، پنجابی و سیندی.

تکامل زبان فارسی و افزایش تعداد فارسی زبانان جهان

در توسعه زبان های ایرانی سه مرحله را می توان تشخیص داد: قدیم، میانی و نوین (جدید). اوستایی و پارسی قدیم، زبان ایرانی قدیمی را معرفی کردند. زبان اوستایی که در شمال شرق پارسی قدیم استفاده می شد، زبان اوستا ـ کتابهای مقدس زرتشتیان ـ می باشد. زبان اوستا فقط این کاربرد را دارد، بغیر از آن قبل از ظهور اسلام منسوخ شد.
زبان فارسی قدیمی از نوشته های خطی بجا مانده از دوره هخامنشی (331 تا 559 قبل از میلاد مسیح) مورد تایید قرار گرفت که تا زمان پیروزی اسکندر کبیر بر قلمرو آریایی که حکومت می کرد.
زبان فارسی میانی یا پهلوی، پس از فروپاشی امپراطوری اسکندر، توسط پارتی ها رواج یافت که بر ایران حکومت می کردند و از طریق استفاده آن در نوشته های مذهبی زرتشتیان قبل از اسلام شناخته شد.
منشاء زبان فارسی (فارسی نوین) مشخص نیست. اگرچه تاحد زیادی تحت تاثیر فارسی قدیم و میانی قرار گرفته است، شواهد مستدلی وجود ندارد که مستقیما از این زبان ها نشات گرفته باشد. در عوض از زبان فارسی پهلوی استنتاج شده است که زمانی در شمال شرق ایران صحبت می شد.
در مقابل، زبان فارسی قدیم ریشه در جنوب غرب ایران دارد که زمانی مرکز امپراطوری ایران بود ـ پارسا یا فارس، لذا نام امروزی فارسی از اینجا سرچشمه گرفته است.