دوبله کردن یا دوبلاژ به قرار دادنِ صدای صداپیشگان (دوبلور) بهجای صدای اصلیِ بازیگران یا شخصیتهای یک فیلم، مستند و یا انیمیشن گفته میشود. حرفه دوبله، صداگذاری و گویندگی از کارهای بسیار جذاب در حوزه رسانه است. افرادی که دارای فن بیان خوبی هستند، به ارتباطات کلامی و غیرکلامی آشنایی خوبی دارند، قدرت تجسم بالایی دارد، توانایی تغییر لحن صدا در شخصیتهای مختلف فیلم و یا انیمیشن را دارد میتوانند در امر دوبله موفق باشند.
فرایند دوبله صرفا برای ترجمه دیالوگهای بازیگران یک فیلم به زبان مخاطب بکار میرود. یعنی یک فیلم، سریال یا انیمیشنی که به زبان کشور دیگری ساخته شده است، به منظور پخش در رسانه ملی کشور دیگر بایستی به زبان آن کشور ترجمه شود تا برای تمامی مخاطبان آن قابل فهم باشد. از این رو دوبله در تمامی کشورها برای ترجمه فیلم، سریال و انیمیشن به عنوان یک حرفه مطرح است.
فرایند دوبله صرفاً برای ترجمه فیلمهای خارجی به زبان مخاطب نیست و کاربرهای دیگری نیز دارد.
گاهی پیش میآید که در محتوای دیالوگ یک فیلم یا سریال از الفاظ و کلماتی استفاده شده باشد که مناسب یک فرهنگ و جامعه نباشد و ازاینرو با کمک دوبلاژ میتوان آن بخش از دیالوگ را تغییر داد و متن دیگری جایگزین آن کرد.
در مواردی ممکن است که بازیگر یک فیلم یا سریال با وجود چهره جذاب و بازی بسیار خوبی که دارد، از صدای رسا و مناسبی برخوردار نباشد. در اینجا نیز هنر دوبله میتواند بر این مشکل فائق بیاید و با جایگزین کردن صدای فرد دیگری که مناسب برای آن نقش است، باعث جذابتر شدن نقش ایفا شده گردد.
از کاربردهای دیگر دوبله بهبود زمانبندی صوت با فایل تصویری است که معمولاً توسط افراد خبره در حوزه تدوین صورت میگیرد. به این صورت که با تنظیم بازه زمانی پخش فیلم و صدای دوبلهشده بر روی آن، باعث تولید یک اثر هنری نفیس و با ارزش شود.
شروع کار دوبله در جهان به سال 1931 برمیگردد که برای اولین بار در کشورهای فرانسه، ایتالیا و انگلستان بهمنظور گویندگی بر روی شخصیتهای فیلمهای صامت قدیمی انجام گرفت که باعث احیا صنعت سینما شد. با توسعه این هنر در جهان در سال 1320 اولین کار دوبله در ایران انجام گرفت. قبل از ورود هنر دوبله در ایران، گویندگی بر روی فیلمهای ناطق به زبان فرنگی همزمان با پخش فیلم، در سالنهای اکران توسط یکسری از گویندگان انجام میگرفت. بعد از چند سال، روش دیگری برای ترجمه فیلمهای فرنگی باب شد که در این روش یک متنی از ترجمه دیالوگهای بازیگران به ازای هر 10 دقیقه از پخش فیلم بر روی صفحه نمایش داده میشد. با توجه به اینکه در آن دوران تعداد افراد باسواد در جامعه کم بود، ازاینرو نیاز بود تا یک فرد باسواد در سالن حضور داشته باشد تا متن ترجمهشده فیلم را برای بقیه روایت کند.
در گذشته، به دلیل استفاده از ابزارهای صدابرداری ساده و نبود امکان صداگذاری سر صحنه، اکثر فیلمها و سریالها با همان زبان اصلی خود و صدای اصلی بازیگران نمایش داده میشد. اما امروزه پیشرفت تکنولوژی در حوزه دیجیتال و فناوریهای صوتی و تصویری، باعث ارتقاء صداگذاری شده است. تأسیس استودیوهای صداگذاری و دوبلهی مجهز به بهترین سیستمها در ایران، امکان دوبله و صداگذاری برای انواع فیلمها و سریالها، مستندها، انیمیشنها از هر زبانی به زبان مورد نظر را مهیا کرده است. رشد تجهیزات و ابزارهای صداگذاری و دوبله، بُعد تازهای را در سینمای ایران به وجود آورده است. امروزه انواع فیلمها و سریالهای ساخته شده توسط کشورهای مختلف در کوتاهترین زمان ممکن ترجمه و توسط دوبلورها به زبان مخاطب دوبلهشده و در پلتفرمهای مختلف به نمایش گذاشته میشوند.
دوبله یک فیلم یا انیمیشن میتواند نسبت به نوع کار به دو صورت همزمان و غیر همزمان انجام بگیرد. یعنی دوبله و صداگذاری یا بهصورت زنده و همزمان با پخش فیلم انجام شود و یا از قبل ضبطشده و بعد بر روی فیلم مونتاژ شود.
در دوبله همزمان بایستی دوبلور کاملاً به حرکات لب بازیگران فیلم توجه نماید و علاوه بر هماهنگی صدا با حرکات لب و دهان بازیگر، ازنظر احساسی نیز باید بتواند با کاراکتر ارتباط برقرار کند. در واقع یک دوبله خوب بایستی بتواند از طریق ایجاد ارتباطات احساسی تأثیر مثبتی بر بیننده و احساسات بیننده داشته باشد. امروزه تقریباً در تمامی فیلمبرداریها هم نوار گفتار و هم نوار صداهای جانبی تهیه میشود و در صورت لزوم برای دوبله یا صداگذاری در هر بخش از فیلم، تنها نوار گفتار مورد تغییر و ویرایش قرار میگیرد.
یکی از سختیهای دوبله همزمان این است که دوبلور و گوینده چون بهصورت زنده کار دوبله را انجام میدهند و همزمان بینندهها در حال تماشای فیلم هستند، بایستی توجه و حواس خود را بهصورت تمام و کمال به صحنههای فیلم و بازیگران بدهند، چون کوچکترین اشتباه در دوبله و جا انداختن حتی یک کلمه، قابل جبران و برگشت نیست.
در این نوع دوبله نیازی نیست که گوینده یا دوبلور حتماً صدای خود را با حرکات لب و دهان بازیگر تطبیق دهد. این نوع دوبلهها در استودیوی ضبط صدا انجام میگیرد و در صورت بروز هرگونه خطا (توپوق زدن، گرفتگی صدا، اشتباه و خطا در بیان و ادای کلمات، جا انداختن دیالوگ و ...) بهراحتی قابلحل و برگشتپذیر است. در این سبک از دوبله، گاها بدون حذف صدای اصلی و صرفاً با کاهش شدت آن صداگذاری بر روی آن انجام میگیرد. برای دوبله کردن فیلمهای مستند از سبک ناهمزمان استفاده میکنند. تعداد دوبلورها در این نوع از دوبله نسبت به نوع همزمان محدود بوده و گاها ممکن است یک نفر بهجای چند نقش صحبت کند.
دوبله یک فیلم یا انیمیشن به دو صورت تکی یا گروهی انجام میشود. در حالت تک نفره، هر دوبلور بهصورت جداگانه در استودیوی ضبط کار دوبله خود را انجام میدهد و سپس میکس نهایی صداها انجام میگیرد که این کار نقش بهسزایی در کیفیت نهایی کار دوبلهشده دارد. اما در حالت دوم افرادی که برای کار دوبله یک فیلم یا انیمیشن انتخابشدهاند بهصورت گروهی در استودیوی ضبط حضور دارند و همزمان کار دوبله چند نقش در فیلم انجام میگیرد. بیشتر دوبلهها در ایران معمولاً بهصورت گروهی انجام میگیرد.
فردی که بهجای شخصیتهای یک فیلم یا انیمیشن صحبت میکند تحت عنوان دوبلور نامیده میشود. یک دوبلور علاوه بر داشتن صدای رسا و گیرا، بایستی توانایی انتقال احساسات بیانی شخصیتهایی که بهجای آنها حرف میزند را داشته باشد. هر دوبلور یا گوینده بسته به توانایی و صدای خاصی که دارد میتواند در زمینههای مختلفی فعالیت نماید. مثلاً برخی از گویندهها صدای مناسبی برای دوبله اخبار دارند. برخی دیگر برای دوبله انیمیشنها مناسب هستند و برخی نیز به دلیل توانایی بالا و تغییر صدای خود به حالتهای مختلف میتوانند در تمامی این زمینهها فعالیت نماید.
صدای خوب از معیارهای اولیه برای انتخاب شدن بهعنوان دوبلور در نظر گرفته میشود. اما صرفاً داشتن صدای خوب برای دوبله و صداگذاری کافی نیست. ازاینرو معیارهای مختلفی برای این منظور در نظر گرفتهشده است که در ادامه به آنها اشاره میشود:
رنگ صدا : برخی صداها دارای آوای دلنشینی هستند که به هنگام صحبت کردن همه را به خود جذب میکنند. رنگ صدا در امر دوبله اهمیت زیادی دارد. اگر صدای دوبلور دلنشین نباشد و نتواند حس خوب را انتقال دهد، برای مخاطب خستهکننده خواهد بود.
حجم صدا : از دیگر ویژگیهایی که یک دوبلور صدا باید داشته باشد، صدای رسا و گویاست. حجم صدای یک دوبلور باید بهگونهای باشد که مخاطب بتواند بهراحتی صدای او را بشنود.
وسعت صدا : یک دوبلور خوب و حرفهای بایستی توانایی ادای صحیح کلمات و آواها را داشته باشد. این موضوع بخصوص در موسیقی بسیار اهمیت دارد که در آن خواننده بایستی فواصل صحیح موسیقی را بداند و رعایت کند.
هماهنگی صوت و احساسات : علاوه بر مواردی که در خصوص صدای دوبلور ذکر شد، هماهنگی صوت با احساسات نیز از موارد مهم بعدی است که از اهمیت زیادی برخوردار است. روخوانی از روی یک متن کار سادهای است که هرکسی میتواند آن را انجام دهد. اما اینکه بتوان همزمان با کار دوبله، احساسات شخصیت فیلم را هم چاشنی کار کرد، کار هرکسی نیست. مثلاً وقتی بازیگر فیلم در حال گریه کردن یا داد زدن است، دوبلور نیز باید همان احساس و رفتار بازیگر را انجام دهد تا بتواند حس نقش را انتقال دهد. دوبلهای که نتواند احساسات و لحن بازیگر را به مخاطب منتقل کند، جزء ضعیفترین دوبلهها به شمار میآید.
خستگیناپذیری سیستم آوایی : کار دوبله و صداگذاری در کنار جذاب و هیجان انگیز بودنش، کار سخت و خستهکنندهای است. تصور کنید که دوبلور یا گوینده ساعتها در اتاق استودیو نشسته و مدام دیالوگها را پشتسرهم میخواند. اگر دوبلور دارای سیستم آوایی ضعیفی باشد، مطمئناً بعد از چند ساعت خسته میشود و قادر به ادامه دوبله نخواهد بود. ازاینرو بسیاری از دوبلورها بر روی سیستم آوایی خود کار میکنند و با شیوههای بخصوصی آن را تقویت میکنند تا در پروژههای طولانیمدت دوبله بتوانند به بهترین نحو ممکن و در زمان مقرر کار را به اتمام برسانند.
آمادگی کافی در زمینه تیپسازی : یکی از ویژگیهای یک گوینده، صداگذار و دوبلور خوب این است که بتواند تیپ صدای خود را تغییر دهد و بهاصطلاح صداسازی کند. برخی افراد دارای قابلیتهای صدایی خاصی هستند که میتوانند بهراحتی تیپسازی کنند و بهجای شخصیتهای مختلف بهخصوص در انیمیشن صحبت کنند. هر دوبلوری که قابلیت تیپسازی در صدای خود را داشته باشد، بیشک از ماندگارهای حوزه دوبله خواهد بود. تورج نصر، منوچهر اسماعیلی، سعید مقدم منش، منوچهر والی زاده و ... از صداهای ماندگار در عرصه دوبله در ایران هستند.
در حالت کلی وقتی صحبت از دوبله و فیلم و پادکست به میان میآید، بسیاری از افراد ناخواسته و یا سهواً سه کلمه گویندگی، دوبله و صداگذاری را بهجای یکدیگر استفاده میکنند. درحالیکه این سه مورد با یکدیگر متفاوت هستند. کلمه گویندگی برای مواردی مثل گویندگی خبر در تلوزیون و رادیو، گویندگی کتاب گویا، گویندگی پادکست و امثال اینها که توسط یک فرد چه در قالب تصویری و چه صوتی انجام میگیرد. اما در خصوص دوبله و صداگذاری بسته به اینکه فایلهای ویدیویی تهیهشده دارای صدا باشند یا بدون صدا ضبط شده باشند، فرایند دوبله و صداگذاری بر روی آن انجام میگیرد. گاهی در برخی از محصولات رسانهای ضبط صدا و تصویر بهصورت جداگانه صورت میگیرد. یعنی ابتدا تصویربرداری انجام میشود و سپس صداگذاری بر روی صحنههای ضبطشده صورت میگیرد. مثلاً در مستندهای حیاتوحش و یا گزارشهای تصویری از مناطق گردشگری، یا صحنههای جنگ در فیلمهای حماسی و امثال اینها، تصویربرداری و صداگذاری بهصورت دو مرحله انجام میگیرد.
در خصوص محصولات بصری مثل انیمیشنهایی که در استودیوها و با استفاده از برنامههای کامپیوتری ساخته میشوند، از صداگذاری استفاده میشود. صداگذاری صرفاً فقط متن نبوده و برخی صداهایی که باعث جذابیت در انیمیشنها و بازیهای کامپیوتری میشوند مثل صدای انفجار، افتادن، شوت کردن و ... در حیطه صداگذاری قرار دارند.
اما در دوبلاژ همانطور که بهطور مفصل توضیح داده شد، یک محصول بصری در قالب فیلم و سریال ساختهشده و دارای صدا است اما ممکن است به زبان کشور دیگری باشد و لازم است به زبان مخاطبان ترجمه و دوبله شود.
فرایند انجام دوبله فیلم و سریال یک پروسه نسبتا طولانی است که بستگی به مدت زمان فیلم و تعداد شخصیتهای آن دارد. هر پروسه دوبله برای شروع بایستی یکسری مراحل اولیه را طی نماید که این مراحل لازمه انجام کار دوبله فیلم و سریال است.
ترجمه متن فیلم، سریال یا هر ویدیویی که قرار است به زبان مخاطب دوبله شود. بهتر است ترجمه این نوع فایلها توسط مترجم متخصص انجام شود تا ترجمه بهدستآمده با صوت اصلی ویدیو یکسان و همگام باشد.
انتخاب موسسه یا استودیوی دوبله صدا که امکانات کافی را برای دوبله فیلم و سریال داشته باشد. برخی از همین مؤسساتی که کار دوبله را انجام میدهند، مترجم متخصص دارند که کار ترجمه فیلم و سریال را نیز انجام میدهند.
در مرحله بعد تعداد شخصیتهای فیلم تعیین میشود و بر اساس هر شخصیت یک دوبلور که صدای مناسب برای آن شخصیت را داشته باشد، انتخاب میگردد. این مرحله از کار دوبله مهمترین و حساسترین بخش کار است. چراکه انتخاب دوبلورها باید کاملاً متناسب با شخصیت فیلم باشد تا بتواند برای مخاطب جذاب و خوشایند باشد.
بعد از انتخاب دوبلورها، برنامهریزی برای دوبله هرکدام از شخصیتها انجام میگیرد تا در نهایت کار دوبله فیلم در بازه زمانی در نظر گرفتهشده به پایان برسد. بازه زمان آمادهسازی دوبله به مدتزمان فیلم و سختی تیپسازیها بستگی دارد.
شبکه مترجمین اشراق با بهرهگیری از هنر و مهارت گویندگان و دوبلورهای خود، آماده پذیرش سفارشهای مشتریان در زمینهٔ دوبله فیلم، سریال و انیمیشن است. با توجه به حساسیت بالای کار دوبله، این مجموعه با پوشش دادن تمام نیازهای کاربران در حوزههای مختلف گویندگی، آماده پذیرش سفارش انواع دوبله فیلم، سریال و انیمیشن است. کاربران جهت ثبت سفارش و کسب اطلاعات بیشتر میتوانند از طریق اطلاعات درجشده در زیر با کارشناسان مجموعه اشراق در تماس باشند.
تیم پشتیبانی شبکه مترجمین اشراق، آماده پاسخگویی به سوالات شما در همه ساعات شبانهروز
آدرس: خیابان امام. چهارراه منصور. ساختمان سامان. طبقه ششم. واحد جنوبی.
تلفن: 33343915 - 33343916 - 33345229 - 33342677 (پیششماره 041)
ایمیل: trans.eshragh@gmail.com
خیابان امام. چهارراه منصور. ساختمان سامان. طبقه دوم. واحد شمالی.
09918953354 - official.eshragh@gmail.com
آدرس: میدان انقلاب خیابان انقلاب به سمت ولیعصر بین خیابان دانشگاه فخررازی جنب بانک ملت ساختمان پارسا طبقه 6 واحد604.
تلفن: 66971897 (پیششماره 021)
ایمیل: tehran.eshragh@gmail.com
میدان انقلاب خیابان انقلاب به سمت ولیعصر بین خیابان دانشگاه فخررازی جنب بانک ملت ساختمان پارسا طبقه 6 واحد604.
02166971897 - 09966327226 - tehran.eshragh@gmail.com