انواع سرقت ادبی (پلاجیاریسم) و قوی‌ترین سایتهای رفع آن
یکی از پارامترهایی که حین چاپ مقاله مورد بررسی قرار می گیرد، درصد سرقت ادبی متن است. بنابراین اگر از درصد بخصوصی بیشتر باشد، متن ارسالی از نظر مجله فاقد اعتبار علمی است و باید بازنویسی شود.
سرقت ادبی یا سرقت علمی معادل واژه لاتین Plagiarism است. به این معنی که اگر یک فرد، ایده، متن و یا طرحی از حوزه های مختلف شامل کتاب، فیلم، نقاشی‌ها، اختراع، محتوای سایت، عکس، موسیقی، مقالات و… منتسب به فرد دیگری را به نام خود منتشر کند یا بدون ذکر نام صاحب اثر از آن استفاده نماید، سرقت علمی انجام داده است.
در نگارش مقالات علمی، مطالعه و استفاده از نتایج تحقیق دیگر افراد متخصص در حوزه مطالعاتی ما یک امر مرسوم است. ما در شروع کار خود به تحقیقات انجام شده پیشین مراجعه میکنیم تا هم از موازی کاری جلوگیری کنیم و هم از یافته های آنها برای انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف همان موضوع مورد بحث استفاده کنیم.
اما توجه داشته باشید که هرگاه نیاز به استفاده از بخشی از مطالب تحقیق دیگری نیاز پیدا کردید، باید منبع اصلی آن معرفی شود. این کار ارجاع‌دهی محسوب می‌شود و انواع مختلف دارد. در ارجاع‌دهی باید نام نویسنده(گان)، نام اثر، نام مجله و یا ناشر اثر به همراه اطلاعات جزئی مانند جلد و صفحۀ مدنظر ذکر شود. شما باید اعتبار این آثار را با اشاره به نام آنها حفظ کرده و در عین حال به کار خود اعتبار ببخشید. پس این آثار در واقع سند هستند. اسنادی که چاپ آنها به واسطۀ داوری‌ها و ویرایش‌های انجام شده، به آنها اعتبار بخشیده است. پس استناد شما به این سند کار شما را نیز معتبر میکند. حال اگر شما از این اسناد استفاده کرده و اشاره نکنید، زحمات علمی، فکر واعتبار شخص و یا اشخاص دیگر را سرقت کرده‌اید.
سرقت ادبی می‌تواند تمام یا بخشی از کار را شامل شود. حتی ممکن است شما در نوشته دستی ببرید و از آن استفاده کنید این کار نیز جزء مصادیق پلاجیاریسم محسوب می‌شود.
سرقت ادبی خود شامل دو نوع intentional plagiarism یعنی پلاجیاریسم عمدی و Unintentional plagiarism یعنی پلاجیاریسم غیرعمدی تقسیم می‌شود. جالب اینجاست که در بررسی سرقت ادبی مقالات ISI ، حتی استفاده از کارهای قبلی خود نویسنده در مقاله جدیدش نیز باوجود این که سرقت ادبی نیست اما مورد قبول نخواهد بود.
حتما به این نکته توجه داشته باشید که مجلات معتبر قبل از چاپ مقالات، مقاله شما را توسط نرم‌افزار تشخیص سرقت ادبی مورد بررسی قرار میدهند.
سرقت ادبی بصورت خاص شامل انواع مختلفی است :
سرقت ادبی در سبک نگارش
سرقت ادبی مستقیم (Copy& Paste )
سرقت ادبی تغییر و تحریف کلمات و ارجاعات ( Word Switch )
سرقت ادبی از نوع تشبیه و یا استعاره (Metaphor )
سرقت ادبی ایده (Idea )
سایه نویسی (Ghostwrite )
سایه نویسی زمانی رخ میدهد که شخصی به سفارش افراد دیگر و برای آنها نویسندگی کرده و داستان، کتاب، مقاله، گزارش و … بنویسد و درنهایت، اثر خلق شده، به اسم سفارش دهنده ثبت و منتشر شود.
مجازات سرقت ادبی
در ایران طبق ماده ۲۳ قانون حمایت حقوق مؤلفان ، هر فرد تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه او یا عامداً به نام شخص دیگری غیر از خود پدید آورنده، نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
در برخی از دانشگاه‌ها، در صورتی ارتکاب سرقت ادبی از سوی شخص اعم از استاد یا دانشجو، علاوه بر از دست دادن اعتبار، مجازات‌هایی از قبیل تعلیق تا اخراج نیز در انتظار آنها خواهد بود.
اما بخش مهم مجازات سرقت ادبی مقاله در مجلات معتبر خارج از کشور اتفاق رخ می دهد. از آنجا که قبلا برنامه یا نرم افزاری برای تشخیص سرقت ادبی در اختیار نبود، مجلات معتبر حتی مقالات چاپ شده در گذشته را نیز دوباره بررسی کرده و در صورت محرز شدن سرقت ادبی مقاله چاپ شده را حذف کرده اند و سپس نام شخص را در بلک لیست قرار داده اند. چند سال پیش انتشارات علمی Springer Nature نیز 58 مقاله ایرانی را حذف کرد.
تشخیص سرقت ادبی
نرم افزارهای سرقت ادبی علمی یا Plagiarism Checker ابزارهایی هستند که برای تشخیص وجود دستبردهای علمی در مقالات به کار می روند. با جستجو در وب می توانید برخی از آنها را بیابید. این ابزارهای آنلاین برخی به شرط عضو شدن و برخی هم به صورت آزاد، قابل دسترسی می باشند. چند مورد ازقوی‌ترین سایت‌هایی تشخیص سرقت ادبی و ارزیابی درصد مشابهت در زیر آمده است :
iThenticate -1
یکی از معتبرترین سایتهای معرفی شده از سوی ژورنالها
امتیازها
قابل اعتماد بودن گزارش سرقت ادبی
ارجاع80 درصد از ژورنالهای دارای ایمپکت بالا به این سایت
استفاده از سرورهای مبنی بر ابر برای افزایش سرعت ارائه گزارش
ایرادات
عدم امکان استفاده رایگان از سرویس بررسی درصد مشابهت
Dupli Checker -2
از بهترین سایتهای بررسی مشابهت مقاله با صفحه کاربری ساده و قابل درک
امتیازها
امکان استفاده رایگان از سرویس
امکان کپی کردن متن مورد نظر یا آپلود آن به صورت یک فایل
در صورت ثبت نام، می توانید تا 50 مرتبه در روز از سرویس رایگان استفاده کنید
ایرادات
محدودیت 500 کلمه ای در هر بار اسکن برای کاربران رایگان
در صورت عدم ثبت نام، تنها یک مرتبه در روز می توان از این سرویس استفاده کرد
سرعت پایین انجام اسکن برای کاربران رایگان
Copyleaks -3
سیستم بررسی مشابهت بر پایه ابر، امکان مقایسه متن با محتوای آنلاین را فراهم می کند.
امتیازها
امکان کپی کردن متن مورد نظر یا آپلود متن به صورت یک فایل
امکان استفاده رایگان پس از ثبت نام
ارائه خدمات مجزا به سازمانهای آکادمیک، دانشجویان، شرکتها، و سازمانها
ارائه اپلیکیشن موبایل و افزونه نرم افزار Word Office
ایرادات
تنها در صورت ثبت نام می توانید از خدمات رایگان استفاده کنید
تنها 10 صفحه را میتوان بصورت رایگان اسکن کرد.
Paper Rater -4
سیستم بررسی مشابهت با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی
امتیازها
استفاده از سه ابزار به صورت همزمان: ویرایش متن، بررسی مشابهت ادبی، انتخاب کلمات بهتر
ارائه سرویس رایگان
ارائه سریع گزارش
ایرادات
عدم امکان ذخیره گزارش
نتایج ویرایش متن چندان قابل تکیه نیستند
Plagiarisma -5
سیستم بررسی مشابهت آنلاین با امکان پوشش بیش از 190 زبان.
امتیازها
امکان استفاده رایگان از سرویس بررسی مشابهت
امکان ارسال متن بصورت فایل، کپی کردن متن و آدرس URL
ارائه افزونه فایر فاکس و گوگل کروم
ایرادات
محدودیت در استفاده روزانه از سرویس رایگان
نتایج ویرایش متن چندان قابل تکیه نیستند
روشهای رفع سرقت ادبی مقالات
بکارگیری روشهای رفع پلاجیاریسم در نوشتن مقاله می‌تواند به شما در دریافت امتیاز بالا از برنامه آیتنتیکیت ( نرم افزار تشخیص سرقت ادبی ) کمک کند. این برنامه، هر مقاله و محتوایی را در مقایسه با منابع دیگر بررسی میکند. این روشها به شرح زیر است:
پارافریز مقاله یا بازنویسی آن
اگر قصد دارید مطلبی از مقاله نویسنده دیگری را در مقاله خود استفاده کنید برای جلوگیری از سرقت ادبی حتما باید مطالب را به طرز دیگری بیان کنید. ابتدا آن را کاملا درک کنید و بعد با عبارات و زبان مخصوص به خودتان از مطالب مربوطه استفادهکنید. رونوشت از بیش از دو کلمه از یک مطلب جایز نیست و شما را در معرض اتهام به سرقت ادبی یا Plagiarism قرار میدهد. در صورتی که به رونوشت از بیش از دو واژه نیاز دارید باید از نقل‌قول استفاده کنید و در مسیر نقل قول آوردن در مقاله خود هم باید اصول این کار را رعایت کنید. این شرح مختصری از تعریف پارافریز است.
ذکر منابع و مآخذ
یکی از بهترین روشها برای رفع مشابهت مقاله، پیگیری دقیق و اجرای فرمت و شکلی است که برای نوشتن از شما خواسته شده است.
در روش ذکر منابع و مأخذ، لازم است نام نویسنده یا نویسندگان، تاریخ انتشار و جزئیات دیگر نوشته شود. این روش بسیار ساده است. پس طی آن باید براساس دستورات و قوانین موسسه و دانشگاهی که قرار است، مقاله شما در آن به چاپ برسد، اقدام به معرفی منابع و مآخذ خارجی و به کار رفته در مقاله خود کنید.
استفاده از نقل‌قول
موسسات علمی و ناشران معروف از بیش از ۴۰ کلمه در نقل‌قول‌ها استقبال نمی‌کنند. پس اگر لازم باشد که بیشتر از این مقدار، نقل قول در جملات‌تان به کار برده شود باید از تکنیک پارافریز استفاده کنید و نقل‌قول‌ها را با بازنویسی مقاله در این بخش‌ها استفاده کنید.
این کار یعنی بازنویسی مقاله با استفاده از عبارات و واژه‌های خود در بیان نقل قول فردی دیگر کمی زمان‌بر است اما شما را اتهام سرقت ادبی دور نگه میدارد.
نقل‌قول با ذکر منابع و مأخذ
این روش از رفع مشابهت مقاله با پارافریز کردن متفاوت است و در آن باید شماره پاراگراف‌ها یا شماره صفحه نقل‌قول‌ها را هم از منابع اصلی‌شان در مقاله خود بنویسید.
ذکر منابع و مآخذ پروژه‌های قبلی خود
اگر قصد دارید از مطالب قبلی خود در مقالات و پروژه‌های دیگرتان در مقاله بعدی استفاده کنید باز هم نیاز به ارائه و ذکر منابع وجود دارد. آوردن مطالب پروژه قبلی خود در یک مقاله تازه مصداق سرقت ادبی یا پلاجیاریسم از خود که یکی از انواع سرقت ادبی است محسوب می گردد. برای رفع سرقت ادبی به این سبک هم نیاز به ذکر منابع وجود دارد.
ارجاع دادن
باید در انتهای مقاله خود از منبعی یاد کنید که از آن در مقاله‌تان استفاده کرده اید. حال یا باید بخش مورد استفاده از منبعی دیگر را به طور کامل در انتهای مقاله قرار دهید یا ارجاعات به آن را ذکر کنید.
در اینجا هم برای ارجاع دادن به منبع باید از فرمت و شکل درخواستی موسسهای که قرار است، مقاله‌تان را منتشر کند پیروی کنید و بخش‌های مختلفی نظیر نام نویسنده یا نویسنده‌های منبع، انتشارات و موسسهای که آن را منتشر کرده است، عنوان مقاله و تاریخ نشر را براساس اصول معرفی کنید.
در آخر به این نکته اشاره میکنیم که پلاجیاریسم به عنوان حامی نویسندگان و محققین نیز عمل می کند و باعث خواهد شد تا مقاله نوشته شده که حاصل تلاش و سخت کوشی نویسنده است به صورت رایگان مورد استفاده قرار نگیرد و نیز باعث رعایت کردن حق کپی رایت در بحث مربوط به نگارش مقاله و نویسندگان خواهد شد.
