ترجمه تحت اللفظی؛ بزرگ ترین چالش مترجمین
سوال اکثر مترجم هایی که می خواهند توانایی ترجمه خود را بهبود بخشند از متخصصین امر این است که "اگر بخواهید یک نکته مهم به مترجمی تازه کار بیاموزید، آن چیست؟" . نکته ای که خبرگان ترجمه و ویرایش در آن اتفاق نظر دارند "پرهیز از ترجمه تحت اللفظی" است.
این مساله رایج ترین مشکل در مرحله بازبینی ترجمه ها می باشد. حاصل کار، متن هایی هستند که با اینکه قابل درکند ولی به طور قابل ملاحظه ای تحت اللفظی ترجمه شده اند.
اجازه دهید بیشتر توضیح دهیم. وقتی گفته می شود متنی تحت اللفظی ترجمه شده است، به این معنا نیست که فقط لغت ها به صورت کلمه به کلمه منتقل شده اند. بلکه حقیقتا هدف اشاره به مشکلی نا محسوس تر است: ترجمه ای که از لحاظ فنی صحیح است (البته منظورمان ترجمه گوگل نیست)، ولی کاملا از قالب، ترتیب و اصطلاحات زبان متن اولیه تقلید کرده است.
ترجمه تحت اللفظی
مسلما زمینه هایی وجود دارند که در آنها ترجمه تحت اللفظی کاملا مطلوب است و توصیه می شود. متون پزشکی و رسمی و حقوقی از این دسته می باشند. این نکته ای بسیار حساس و مهم است که باید قبل از شروع کار ترجمه حتما بین مترجم و مشتری به وضوح مورد مذاکره قرار گیرد. در حالت کلی مشتریان خواهان ترجمه ای هستند که پیام آنها را به طور کاملا موثر به گوش مخاطبین آنها برساند. مخاطبینی که فقط با زبان مقصد ترجمه آشنایی دارند و هیچ شناختی از زبان اصلی فایل ندارند. یک متن زمانی که خارجی بودن خود را نمایش می دهد در تحقق این هدف با شکست مواجه شده است. این متن حسی ناقص از پیام نویسنده را ارائه می دهد و خواننده را با چالشی بسیار سخت در درک مطلب متن مواجه می کند.
بی دلیل نیست که این مشکل بسیار شایع و گسترده است. اجتناب از پیروی تحت اللفظی از متن اولیه سخت ترین قسمت مترجم شدن است. این کار نیازمند به کار بردن همزمان چندین مهارت است : خواندن، درک مطلب، نوشتن، دانش زبانی و غیره. برای تحقق این امر مهم لازم است مترجم کاملا معنی و مفهوم متن را از زبان مبدا استخراج کند، در حالیکه هم زمان با آن از تاثیر سبکی-زبانی آن زبان در متن فرار می کند. این کار معادل آن است که فردی بخواهد آهنگی را زمزمه کند، درحالیکه آهنگ دیگری در پس زمینه درحال نوازش است. توانایی انجام چنین مهارت هایی واقعا استعدادی نادر و کمیاب است.
راهکار رفع مشکل
قدم اساسی برای ترویج این مهارت، گسترش آگاهی از تمایل ذاتی افراد برای ترجمه تحت اللفظی است. وقتی مترجم ها این مشکل را شناسایی کردند، می توانند با برنامه ریزی و تبیین استراتژی های لازم در صدد رفع آن برآیند. با تمرین و تکرار می توان به طور قابل ملاحظه ای این مهارت را بهبود بخشید و کیفیت و خوانایی متن ترجمه شده را افزایش داد.
