تشخیص سرقت ادبی با نرم افزار مشابهت یاب سمیم نور

سرقت ادبی ارزش پژوهش را بسیار کاهش می‌دهد. چنین کاری به‌عنوان لکه‌ای در کارنامه فرد به‌حساب می‌آید. همچنین تکرار چنین اقداماتی از طرف افراد مختلف می‌تواند اعتبار یک مرکز یا دانشگاه و درصورتی‌که زیاد باشد حتی اعتبار پژوهشی یک کشور را تخریب و خدشه‌دار نماید. بنابراین لازم است که در این زمینه آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی انجام شود. درصورتی‌که از مقاله دیگری به‌عنوان مرجع استفاده کرده باشید نیز اگر تشابه متن شما با متن مرجع توسط نرم‌افزارهای مربوطه و سایت‌های تشخیص سرقت ادبی بیش از 50 درصد گزارش شود متن شما دارای پلاگریسم خواهد بود. سرقت ادبی عملی کلاهبردارانه و تقلبی است که شامل سرقت حاصل زحمات دیگران می‌باشد. عبارت "ایده‌های اصلی" به‌عنوان یک ملک فکری شناخته می‌شود و توسط آیین‌نامه حقوق طبع و نشر (Copyright)، همانند اختراعات اصیل از آن‌ها محافظت می‌شود. تقریباً تمامی گفته‌ها و عبارات تا هنگامی‌که آن‌ها به‌نوعی ضبط‌شده باشند (مانند یک کتاب یا یک فایل کامپیوتری) تحت محافظت حقوق طبع و نشر قرار می‌گیرند.

انواع سرقت ادبی

پلاگریسم یا سرقت ادبی دارای شکل‌های متفاوتی است که می‌تواند در حوزه‌های ادبیات، هنر، پژوهش‌های دانشگاهی و رسانه رخ دهد و مشکلات زیادی برای فعالان آن حوزه به وجود آورد. مشکلاتی که باعث می‌شود خالق اثر بهره کمتری از کار خویش ببرد و ارزش کار افت کند. سرقت ادبی انواع مختلفی دارد که همه آن‌ها یک موضوع مرکزی مشترک دارند و آن کار دیگری را به‌عنوان کار خود معرفی کردن است. توجه داشته باشید که همه انواع سرقت ادبی و علمی یکسان نیستند. هنگام تجزیه‌وتحلیل متن، دانستن اینکه آیا مقاله یا اثر موجود سرقت علمی یا ادبی است؟ و یا تعیین اینکه آیا عمدی یا غیرعمدی بوده است نقش مهمی ایفا می‌کند. در نظر داشته باشید درحالی‌که سرقت ادبی مستقیم یا کامل شدیدترین جرم در میان انواع پلاگریسم را نشان می‌دهد، ممکن است سرقت ادبی ناخواسته نیز یکی از رایج‌ترین مسائل باشد. بنابراین بسیار مهم است که انواع مختلف سرقت ادبی و نحوه وقوع آن‌ها را در نظر‌ بگیرید و بشناسید. در ژورنال‌های علمی و دانشگاه‌ها به کشف سرقت ادبی اهمیت زیادی داده می‌شود و بعد از اینکه مشخص شد فردی یکی از انواع سرقت ادبی را انجام داده است، به‌سرعت محکوم می‌شود. از دست رفتن اعتبار و آبروی محقق از بدترین مجازات‌هایی است که سرقت ادبی برایش به وجود می‌آورد. مهم‌ترین انواع سرقت علمی و ادبی به شرح زیر هستند:

راهکارهای جلوگیری از سرقت ادبی

سرقت ادبی جرم جدی و مهمی است، حتی افرادی که کاملاً به زبان انگلیسی و نگارش مقالات لاتین مسلط هستند ممکن است گاهی به‌طور اشتباه به سرقت ادبی دچار شوند. مؤسسات، مجلات و سازمان‌های فعال در حوزه‌های علمی و ادبی برای پیشگیری از سرقت ادبی اقداماتی انجام می‌دهند و راهکارهایی پیاده‌سازی می‌کنند که این اقدامات تا حدودی مؤثر بوده‌اند. ازجمله راهکارهای ممانعت از سرقت ادبی می‌توان به استفاده از سایت‌ها و نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی و پی بردن به میزان تشابه متنی اشاره کرد. توجه داشته باشید این ابزارها از سوی مجلات مورداستفاده قرار می‌گیرند و اگر ابزارهای شناسایی بتوانند سرقت علمی را تشخیص دهند از پذیرش مقالات ممانعت به عمل خواهد آمد؛ بنابراین پیشنهاد ما ابتدا استفاده از سایت ها و نرم‌افزارهای مشابهت‌ یاب و سپس انجام پارافریز و بازنویسی تخصصی متن با روش‌ها و تکنیک‌های حرفه‌ای است.

نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی

این روزها اخبار قابل‌توجهی از وقوع سرقت علمی در محافل دانشگاهی و پژوهشی به گوش می‌رسد. شواهد متعددی که در پژوهش‌های مختلف مورد اشاره قرارگرفته‌اند نشانگر افزایش میزان سرقت علمی است. در عصر فناوری ارتباطات و اطلاعات، سرقت علمی نیز از تأثیرات فناوری بی‌نصیب نبوده است. فناوری هم در افزایش و هم برای جلوگیری و شناسایی سرقت علمی نقش پررنگی را ایفا می‌کند. از یک طرف پیشرفت‌های فناورانه منجر به سهولت و افزایش سرقت از آثار دیگران شده است و از سوی دیگر نرم‌افزار، سایت و ابزارهای قوی و موفق در زمینۀ پیشگیری از سرقت علمی پا به میدان گذاشته‌اند و خوشبختانه روزبه‌روز هم بر تعداد و کارایی این سامانه‌ها افزوده می‌شود. طراحی نرم‌افزارهای شناسایی سرقت ادبی بر پایۀ متن و بر اساس عناصر خاصی نظیر دامنۀ جستجو، زمان تحلیل، حجم منابع قابل‌بررسی در زمان مشخص، الگوریتم‌های مقایسه‌ای، دقت و بازیابی و…انجام می‌شود. نرم‌افزارهای شناسایی سرقت ادبی از سیستم بزرگ و حجیمی از بانک‌های اطلاعاتی تشکیل‌شده است که در فواصل بسیار کوتاه به حجم آن‌ها افزوده می‌شود و با الگوریتم‌های مشخصی منابع مورد بررسی را با منابع نمایه شده و تثبیت‌شده قبلی مورد مقایسه و تحلیل قرار می‌دهند. نحوۀ عملکرد نرم‌افزارهای کشف سرقت علمی تقریباً چیزی مشابه موتورهای جستجو است یعنی دارای پایگاه داده، نمایه و... است. نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی تا حد زیادی توانایی کشف مواردی که دقیقاً کپی و چسبانده شده باشند را دارند. در موارد بازنویسی، نقل به مضمون، ترجمه و سرقت ایده نیز با استفاده از فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی اقدامات قابل‌توجهی انجام‌شده است. این حوزه به‌عنوان یکی از حوزه‌های فعال چه از لحاظ پژوهشی و از چه از لحاظ فنی در حال رشد و تکامل است. این نرم‌افزارها به دو صورت رایگان و تجاری‌ هستند که برخی از آن‌ها به‌صورت آزمایشی قابل‌استفاده هستند. از مهمترین و معروف‌ترین این برنامه‌ها می‌توان به برنامه‌هایی مثل نرم افزار iThenticate و نرم افزار Plagiarism checker x برای مقالات انگلیسی و نرم‌افزار سمیم نور مخصوص مقالات فارسی اشاره کرد.

نرم افزار سمیم نور

امروزه در داخل کشور مجلاتی بسیار موفق و با ضریب تأثیر بالا در حوزه‌های مختلف مشاهده می‌شوند که استفاده از این نوع نرم‌افزارها مانند نرم افزار سمیم نور به‌ویژه برای گروه‌هایی مانند دفاتر مجلات و سردبیران بسیار کارآمد است. نکتۀ قابل‌توجه این است که برای مجلات انگلیسی‌زبان نرم‌افزارهای کارآمد و مناسب وجود دارد ولی در بین مجلات فارسی‌زبان خلأ وجود نرم‌افزاری به زبان فارسی بسیار احساس می‌شد. در حال حاضر خوشبختانه مرکز تحقیقات و علوم کامپیوتری اسلامی (نور) به همت تعدادی از متخصصان، سامانه‌ای با عنوان سمیم نور برای حوزه‌های علوم انسانی و اسلامی تهیه‌کرده‌اند. این سامانۀ تحت وب قابلیت‌های متعددی دارد که امکان استفاده آزمایشی رایگان از آن برای کاربران فراهم است. سمیم نور سر واژۀ عبارت «سامانۀ مشابه یاب متون» نور است. این سامانه به‌عنوان ابزاری برای یافتن مشابهت بین متون به زبان فارسی طراحی‌شده است و می‌تواند برای پیشگیری از سرقت علمی به کار رود. همچنین کاربرانی که به دنبال یافتن پیشینه مشابه با متن خود هستند نیز می‌توانند از این سامانه استفاده کنند. این سامانه در ادامۀ پروژه‌های متن‌کاوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) راه‌اندازی شده است. سمیم نور برای بررسی مشابهت‌ متون با یکدیگر طراحی‌شده است و متون درخواستی کاربران را با پایگاه داده‌ای که خود در اختیار دارد مقایسه می‌کند و گزارشی از مشابهت متن مذکور با دیگر متون را ارائه می‌کند.

سمیم نور کدام نوع از سرقت‌های علمی را تشخیص می‌دهد؟

سرقت های علمی خود یک دسته از مبحث کلی تقلب‌های علمی هستند. تقلب عملی (سوء رفتار پژوهشی) دارای دسته‌بندی متفاوتی مانند سرقت علمی، داده بافی، دروغ‌پردازی، نادرستی در درج نام نویسندگان و سوء رفتار حرفه‌ای است. خود سرقت علمی نیز انواع متفاوتی دارد. به‌طورکلی، انواع سرقت علمی را می‌توان ذیل سه دستۀ «سرقت لفظ به لفظ»، «سرقت با دستکاری (Paraphrasing)» و «دستبرد ترجمه‌ای» جای داد. شماری از این سرقت‌ها سهوی و در اثر استناد نادرست رخ می‌دهند و بعضی دیگر عمداً و به‌قصد بهره‌مندی از امتیاز آثار دیگران و بدون استناد به وقوع می‌پیوندند. سمیم نور بنابه الگوی مشابهت یابی، می‌تواند سرقت لفظ به لفظ را تشخیص دهد. به‌علاوه، با توجه به ویژگی‌های فنی به‌کارگرفته‌شده در سامانه، بخش‌هایی از سرقت علمی با استفاده از دستکاری را نیز تشخیص می‌دهد؛ اما هنوز در رابطه با ترجمه اقدامی انجام نمی‌دهد. با به‌کارگیری مجموعه‌های واژگانی و تمهیدات زبان‌شناسی ماشینی، قدرت سامانه در تشخیص انواع دستکاری در متن و در نتیجه هوشمندی سامانه در تشخیص انواع پارافریزینگ افزایش می‌یابد.

بانک اطلاعاتی سمیم نور

موضوع سرقت‌های علمی و ادبی از مشکلات مزمن جامعه علمی کشور محسوب می‌شود. بر این اساس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی سعی کرده است برای این موضوع از طریق طراحی و تولید نرم‌افزاری کارآمد، راهکار مناسبی ارائه کند. سامانه مشابه یاب متون سمیم نور پایگاهی است که می‌تواند مقالات ارائه‌شده از جانب کاربران را با حجم انبوه اطلاعات خود مطابقت دهد و عبارات مشابه را بازیابی و مقایسه نماید. این سامانه در راستای «مجموعه پروژه‌های مبتنی بر داده‌کاوی علوم اسلامی» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حال انجام است. در روند تکاملی این سامانه در گام اول رونوشت برداری از منابع و در قدم‌های بعدی کنترل بازنویسی (استفاده ترکیبی از متن‌های مختلف) و ترجمه سایر متون در دستور کار قرار داده‌شده است. این سامانه با طی آزمایش‌های نهایی، آمادۀ خدمت‌رسانی به مراکز علمی و پژوهشی کشور است. بانک اطلاعاتی که به‌عنوان پشتوانۀ عظیم این مشابهت یابی مورداستفاده قرار می­‌گیرد عبارت است از 380 هزار مقالۀ تمام متن در زمینه‌های علوم اسلامی و انسانی که برگرفته از مجلات تمام متن پایگاه مجلات تخصصی نور است. در آینده مجموعه کتاب‌های علوم اسلامی موجود در گنجینه نرم‌افزارهای نور که بخشی از آن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور عرضه‌شده است نیز به این بانک اضافه خواهد شد. همچنین فراهم نمودن امکانی برای مؤلفان و مؤسسات تولیدکننده محتوا برای افزودن محتوای خود به این بانک از دیگر برنامه‌های در دست انجام برای توسعه این بانک اطلاعاتی است. در اولین قدم از شروع کار سامانه مشابه یاب متون، امکان بهره‌برداری از این سیستم به مجلات همکار با پایگاه نورمگز که در تکمیل این بانک اطلاعاتی سهیم بوده‌اند اختصاص‌یافته است که گستره پوشش محتوایی این سامانه به شرح زیر است:

• بیش از 5700 جلد کتاب تمام متن فارسی در پایگاه نورلایب

• بیش از 336000 مقاله تمام متن فارسی پایگاه نورمگز

• بیش از 2800 جلد کتب کانونی و هسته علوم انسانی

• بیش از 20000 چکیده پایان نامه های علوم اسلامی

ویژگی های نرم افزار سمیم نور

مشابهت یابی متنی یکی از روش‌های رایج و مؤثر برای پیشگیری از ارتکاب دستبرد علمی و همچنین تشخیص آن می باشد که با استفاده از قابلیت‌های فنی موتورهای جستجو انجام می‌شود. سامانه مشابه‌یاب سمیم نور نخستین سامانه مشابه‌یابی متون به زبان فارسی است که در ادامه «مجموعه پروژه‌های مبتنی بر داده‌کاوی علوم اسلامی» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) طراحی و گسترش یافته است. این سامانه قادر است متون ارسالی کاربران خود را با هزاران متن پایگاه‌های خود مقایسه کند و گزارشی از میزان مشابهت آن‌ها به کاربر ارائه دهد. در این نرم افزار کاربر می‌تواند با نادیده گرفتن خودکار مواردی مانند نقل‌قول‌ها، اشعار، آیات و روایات به افزایش دقت مشابهت‌یابی مورد نظر خود بپردازد و از این طریق بتواند موارد مشکوک به سرقت علمی و ادبی را شناسایی کند.

کاربران نرم افزار سمیم نور چه کسانی هستند؟

سامانۀ مشابه یاب «سمیم نور» با اختصاص سرویس مشابه یابی به همایش‌های علمی در زمینۀ علوم انسانی و علوم اسلامی این امکان را برای افراد فراهم می‌کند تا بتوانند با مشابه یابی از طریق این پایگاه، ارزیابی اولیه‌ای از اصالت متون دریافتی، میزان مشابهت و میزان اقتباس صاحبان مقالات از کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌ها داشته باشند.